Ba khoa học gia đoạt giải Nobel Vật Lý do các khám phá liên quan tới khí hậu - nguoi-viet

Ba khoa học gia đoạt giải Nobel Vật Lý do các khám phá liên quan tới khí hậu

Ông Goran K. Hansson (ngồi giữa), Tổng Thư Ký Hàn Lâm Viện Khoa Học Thụy Điển loan báo những người đoạt giải Nobel Vật Lỳ 2021: (từ trái) Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann và Giorgio Parisi. (Hình: Jonathan Nackstrand/AFP via Getty Images)

STOCKHOLM, Thụy Điển (NV) – Ba khoa học gia gồm người Đức, Ý và một người Mỹ gốc Nhật hôm Thứ Ba, 5 Tháng Mười, được tuyên bố đoạt giải Nobel Vật Lý năm 2021, do các nỗ lực của họ trong việc thiết lập mô hình nghiên cứu khí hậu của trái đất và tiên đoán tình trạng nhiệt độ ấm dần.

Giải thưởng được Hàn Lâm Viện Khoa Học Thụy Điển chọn trao cho các ông Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann và Giorgio Parisi.

Ông Goran K. Hansson (ngồi giữa), Tổng Thư Ký Hàn Lâm Viện Khoa Học Thụy Điển loan báo những người đoạt giải Nobel Vật Lỳ 2021: (từ trái) Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann và Giorgio Parisi. (Hình: Jonathan Nackstrand/AFP via Getty Images)

Ông Manabe, làm việc tại Princeton University, và ông Hasselmann tại Max Planck Institute of Meteorology ở Hamburg, Đức, chia nhau nửa giải thưởng; trong khi đó ông Parisi ở đại học Sapienza University of Rome, chiếm nửa giải thưởng, về việc khám phá sự liên hệ bổ sung của các sự việc tưởng như là xảy ra một cách vô trật tự, và sự giao động trong các hệ thống vật lý, từ tầm cỡ nguyên tử cho tới hành tinh.

Ông Thors Hans Hansson, chủ tịch Ủy Ban Vật Lý Nobel, nói rằng “Các khám phá được vinh danh năm nay cho thấy sự hiểu biết của chúng ta về khí hậu dựa trên một nền tảng khoa học vững chắc, căn cứ vào các phân tích kỹ càng của những gì được quan sát.”

Ông Manabe cho thấy được rằng sự gia tăng về carbon dioxide trong bầu khí quyển đưa đến gia tăng nhiệt độ trên bề mặt quả đất. Ông là người đầu tiên tìm hiểu sự liên hệ giữa cân bằng bức xạ và sự chuyển động hàng dọc của các khối không khí.

Ông Hasselmann lập ra một mô hình liên kết thời tiết và khí hậu, trả lời cho câu hỏi vì sao các mô hình thời tiết vẫn còn đáng tin cậy dù rằng thời tiết thay đổi và có những biến động bất thường. Các mô hình của ông đã được dùng để chứng minh rằng gia tăng nhiệt độ trong bầu khí quyển là do carbon dioxide con người thải ra.

Ông Parisi tìm ra các kiểu mẫu nhất định ẩn trong các vật liệu phức tạp và hỗn độn, vào khoảng năm 1980. Các khám phá của ông được coi là đóng góp quan trọng nhất cho lý thuyết về hệ thống phức tạp. Những khám phá này giúp người ta hiểu và giải thích được các hiện tượng và vật liệu có vẻ hoàn toàn khác biệt và ngẫu nhiên.

Giải Nobel Hóa Học năm nay sẽ được công bố hôm Thứ Tư, sau đó là giải Nobel Văn Chương hôm Thứ Năm. Giải Nobel Hòa Bình sẽ được loan báo hôm Thứ Sáu. (V.Giang)