Chính quyền độc tài tàn ác Putin trừng phạt những trẻ em phản đối chiến tranh Ukraine (Al Jazeera)

Một em bé 12 tuổi đã bị chính quyền độc tài tàn ác của Putin trừng phạt vì tác phẩm nghệ thuật phản chiến của mình, dấu hiệu mới nhất của một cuộc đàn áp ngày càng tăng đối với những người trẻ tuổi tại Nga.

Tháng 4 năm ngoái, em Masha Moskalyova, 12 tuổi, được yêu cầu vẽ một bức tranh cho lớp nghệ thuật thể hiện sự ủng hộ đối với “chiến dịch đặc biệt” của Nga ở Ukraine.

Thay vào đó, cô bé vẽ một người mẹ và một đứa trẻ đứng dưới đường bay của tên lửa với chú thích “nói Không với chiến tranh” và “vinh quang cho Ukraine”.

Ngày hôm sau, cha của cô bé, ông Alexey Moskalyev, người đang nuôi nấng em một mình ở thị trấn Yefremov, vùng Tula, cách Moscow khoảng 200 km về phía nam, được gọi đến trường.

Cả cha và con gái đều bị đưa đi trong xe cảnh sát.

Ông Alexey đã bị thẩm vấn bởi các sĩ quan địa phương. Sau đó họ đã tìm thấy những bình luận chê bai mà ông đăng trên mạng về quân đội Nga, so sánh họ với những kẻ hiếp dâm.

Tại tòa, ông Alexey bị phạt 32.000 rúp ($420) vì làm “mất uy tín” của lực lượng vũ trang.

Ngày hôm sau, các đặc vụ của Cơ quan An ninh Liên bang (FSB) đã đến trường của bé Masha, cáo buộc cha cô bé nuôi dạy con không tốt và nói rằng bé Masha nên bị bắt đi. Sau đó, cô bé Masha quá sợ hãi để đến lớp.

Vào ngày 30 tháng 12 năm 2022, năm xe cảnh sát và một xe cứu hỏa đậu bên ngoài nhà của họ.

Ông Alexey nói với nhóm nhân quyền Nga OVD-Info rằng ông không muốn cho họ vào mà không có lệnh, nhưng ông đã mở cửa khi họ bắt đầu xông vào.

Cảnh sát và FSB đã lục soát căn hộ, bị cáo buộc lấy toàn bộ tiền tiết kiệm của gia đình, điện thoại di động, máy tính xách tay và bức vẽ phản chiến của bé Masha.

Ông Alexey nói rằng đầu của ông đã bị đập vào tường và ông bị nhốt trong một căn phòng trong đó bật bài quốc ca thời gian dài.

Ông Alexey đã bị giam hai ngày trong một trung tâm giam giữ trước khi xét xử trong khi bé Masha, hiện 13 tuổi, đã được đưa đến một nơi chăm sóc dành cho trẻ em.

Theo luật sư Vladimir Biliyenko, ông Alexey đã được trả tự do và đang bị quản thúc tại gia.

“Ông Alexey đang bị quản thúc tại gia, anh ấy chỉ được phép liên lạc với tôi và các điều tra viên,” luật sư Biliyenko nói với hãng tin Al Jazeera qua điện thoại.

“Bản án có thời hạn tối đa là ba năm nên nó không quá nghiêm trọng … nhưng đây là một vụ án chính trị, vì vậy nó có thể diễn ra theo bất kỳ cách nào.”

Russian schoolgirl Masha Moskalyova

Dan Storyev, biên tập viên quản lý của OVD-Info English, nói với Al Jazeera: “Việc cả gia đình bị liên lụy trong cuộc đàn áp là điều bình thường, ngay cả khi chỉ một thành viên là ‘có tội’ trong mắt chế độ – đặc biệt nếu người đó là trẻ vị thành niên”.

Vào tháng 10 năm ngoái, một nữ sinh 10 tuổi ở Moscow đã bị giam giữ khi cha mẹ của các bạn cùng lớp phàn nàn rằng ảnh đại diện của cô bé trong nhóm chat của lớp là “Saint Javelin”, một meme đã trở thành biểu tượng thời chiến của cuộc kháng chiến Ukraine về Đức mẹ đồng trinh. Mary mặc áo choàng màu vàng và xanh lam, cầm một khẩu súng lớn.

Saint Javelin

Sau đó, cô bé và mẹ cô bị thẩm vấn và nhà của họ bị khám xét, nhưng cuối cùng không có cáo buộc nào được đưa ra.

Trong một trường hợp khác ở miền đông Siberia, con trai 16 tuổi của người biểu tình phản chiến Natalia Filonova đã được gửi đến một trại trẻ mồ côi hẻo lánh cách nhà 300km, trong khi cô bị giam giữ vì tham gia một cuộc biểu tình và bị cáo buộc hành hung hai sĩ quan cảnh sát bằng bút bi.

Ông Storyev tiếp tục: “Chúng tôi hiện đang chứng kiến ​​một xu hướng đáng lo ngại là trẻ vị thành niên bị chính quyền bức hại cùng với gia đình của chúng.” “Mục tiêu của chế độ là gieo rắc nỗi sợ hãi, vì vậy họ đe dọa chia cắt các gia đình, tuyên bố rằng cha mẹ không nuôi dạy con cái đúng cách – như trường hợp của Alexey [Moskalyev].”

Ông Storyev đã liệt kê các trường hợp khác mà những người dưới 18 tuổi phạm tội với chính quyền sau khi bày tỏ quan điểm phản chiến.

Ông cho hay: “Theo dữ liệu của chúng tôi, ít nhất 544 trẻ vị thành niên đã bị giam giữ trong các cuộc biểu tình phản chiến trong năm qua và 7 trẻ vị thành niên hiện đang bị truy tố hình sự vì lập trường phản chiến của chúng.”

Ông nói thêm: “Đặc biệt, trẻ vị thành niên là mục tiêu bị nhắm đến khi chúng có các bài đăng hoặc nhận xét về các cuộc biểu tình phản chiến, rải truyền đơn chống huy động và chiến tranh, tổ chức các cuộc biểu tình đơn lẻ, bày tỏ quan điểm phản chiến trong các sự kiện của trường, trình diễn [một] bộ quần áo phản chiến, và vẽ những dòng chữ phản chiến.”

Trong khi đó, các nhà chức trách Nga đang cố gắng thu phục thế hệ trẻ bằng các lớp học khơi dậy lòng yêu nước và chương trình “đối thoại quan trọng” ngoại khóa, xem xét các sự kiện gần đây từ quan điểm của Điện Kremlin.

Ông Storyev nói: “Chế độ đang cố gắng ép trẻ em vào một nền văn hóa quân sự hóa nặng nề. Những nỗ lực để làm như vậy đã diễn ra từ rất lâu trước chiến tranh – nhà nước tài trợ cho các trường thiếu sinh quân và các lớp học thiếu sinh quân trong các trường bình thường.”

“Thông qua các cuộc tấn công vào trường học, trẻ em và phụ huynh, Điện Kremlin nhằm mục đích xóa sổ và khiến xã hội dân sự Nga khiếp sợ, nhưng bất chấp mọi thứ, các nhà hoạt động Nga – trong số đó có trẻ em và phụ huynh – tiếp tục đứng lên chống lại chiến tranh, ngay cả khi phải trả giá đắt”.

Theo Al Jazeera

Nguồn: https://www.aljazeera.com/news/2023/3/8/russian-crackdown-on-dissent-targets-children

Son Hahong dịch

Nguồn: https://www.facebook.com/groups/tintucukraina.thegioi/posts/3183666218443670/

Xuất khẩu vũ khí Nga sụp đổ

Việt Bình
13 tháng 3, 2023
Saigon Nhỏ

Xuất khẩu máy bay Sukhoi Su-35S đang bị giảm nghiêm trọng (ảnh: Pavel Pavlov/Anadolu Agency via Getty Images)
Xuất khẩu vũ khí Nga – nền công nghiệp sinh lợi nhiều thứ hai trên thế giới chỉ sau Mỹ – dường như đang sụp đổ dưới sức nặng của những thay đổi công nghệ, sự cô lập chính trị quốc tế và cuộc chiến thảm khốc ở Ukraine, theo số liệu mới được công bố bởi nhóm nghiên cứu vũ khí hàng đầu thế giới.

Dữ liệu do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) công bố hôm thứ Hai 13 Tháng Ba 2023 cho thấy xuất khẩu quân sự của Nga đã giảm 31% trong năm năm qua so với năm năm trước đó, làm lung lay vị thế nhà buôn vũ khí có ảnh hưởng lớn thứ hai thế giới của Moscow.

Tỷ trọng xuất khẩu vũ khí toàn cầu của Nga đã giảm từ 22% xuống 16% trong giai đoạn 2013-2017 và 2018-2022, thua xa Mỹ, quốc gia chiếm 40% xuất khẩu quân sự; và (Nga) chỉ nhỉnh hơn một chút so với Pháp, quốc gia chiếm 11% lượng xuất khẩu vũ khí trong năm năm qua.


Dữ liệu mới nhất của SIPRI cho thấy một tình trạng ảm đạm đối với các nhà xuất khẩu quân sự Nga. Sức ép từ chính sách cô lập và cấm vận của phương Tây khiến công nghiệp xuất khẩu vũ khí Nga càng rơi vào thế bế tắc. Phương Tây đã và đang nỗ lực cô lập Nga kể từ khi nước này xâm lược và sáp nhập Crimea, đồng thời kích động tình trạng bất ổn ở vùng Donbas của Ukraine, kể từ năm 2014. Nỗ lực của phương Tây càng được tăng cường kể từ khi quân đội Nga tràn vào lãnh thổ Ukraine vào Tháng Hai 2022.

Tỷ lệ thương vong và tổn thất thiết bị của Nga ở Ukraine đang gây áp lực cho các nhà sản xuất vũ khí nước này; trong khi đó, màn trình diễn tệ hại các vũ khí chủ chốt Nga trên chiến trường Ukraine khiến nhiều khách hàng trung thành của Nga bắt đầu ngưng mua hoặc hoãn ký hợp đồng mới.

Denis Manturov, Phó Thủ tướng phụ trách công nghiệp và thương mại của Nga, nói với Interfax vào tháng trước rằng một phần “đáng kể” vũ khí được sản xuất trong nước đang được chuyển đến chiến trường Ukraine. “Việc cung cấp cho các vùng chiến sự Ukraine là ưu tiên tuyệt đối, nhưng ngay cả trong những điều kiện như thế, chúng tôi vẫn tiếp tục làm việc với các đối tác từ các quốc gia thân thiện và thực hiện nghĩa vụ của mình”, đương sự nói.

Tuy nhiên trong thực tế, Nga đang thật sự xất bấc xang bang khi phải cùng lúc đối mặt rất nhiều vấn đề – như nhận xét của Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu cấp cao thuộc SIPRI. Một là áp lực từ Mỹ và các nước khác – đã diễn ra từ năm 2014 – đối với các khách hàng tiềm năng và khách hàng hiện tại của Nga, trong việc ngăn chặn và không mua hàng của Nga; đồng thời ngỏ ý sẵn sàng cung cấp cho họ công nghệ và vũ khí thay thế. “Họ (Mỹ và đồng minh) đã làm điều đó rất mạnh với Ấn Độ, cũng như với những nước khác, trong đó có Indonesia, khiến nước này hủy đơn hàng máy bay chiến đấu của Nga. Họ cũng đã làm điều đó với Ai Cập” – Siemon Wezeman cho biết.


Hè 2022, tân Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã hủy thỏa thuận mua 16 máy bay trực thăng Mi-17 do công ty Kazan thuộc tập đoàn nhà nước Rostec sản xuất (ảnh: Sefa Karacan/Anadolu Agency via Getty Images)
Khi cuộc chiến Ukraine nổ ra, việc cô lập Nga càng trở nên trầm trọng. Đằng sau hậu trường là những thì thầm: “Đừng mua hàng của Nga. Quý vị ủng hộ chúng tôi hoặc chống lại chúng tôi. Nếu mua hàng của Nga, quý vị có vẻ như đang chống lại chúng tôi. Và nếu quý vị ủng hộ chúng tôi, chúng tôi sẵn sàng cung cấp tất cả các công nghệ tuyệt vời nhất có thể”.


Chiến dịch trừng phạt chưa từng có của phương Tây chống lại Moscow đang gây hậu quả nghiêm trọng đối với nước này. Kinh tế Nga không bị suy giảm vào năm 2022 như được dự báo, nhưng thâm hụt ngân sách của Kremlin đang phình to, trong khi lợi nhuận xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch giảm mạnh.

Hơn 1,000 công ty nước ngoài đã rời khỏi Nga và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đang khiến những nhà sản xuất bản địa ngày càng khó khăn hơn trong việc mua linh kiện tiên tiến cần thiết. Một điều rõ ràng nữa là Nga không chỉ không thể xuất khẩu mà còn phải nhập-mua vũ khí, đặc biệt từ Iran.

Dữ liệu mới nhất của SIPRI đã vẽ nên bức tranh bi đát về sự suy giảm sức hấp dẫn của Nga đối với các khách hàng quan trọng nhất của họ, với việc xuất khẩu vũ khí giảm còn 8 trong 10 khách hàng lớn nhất trong giai đoạn 2013-2017 và 2018-2022.

Ấn Độ – thị trường lớn nhất của Nga – đã giảm 37%. Mặc dù xuất khẩu sang Trung Quốc tăng 39% và Ai Cập tăng 44% trong khoảng thời gian này, nhưng bức tranh dài hạn không mấy khả quan. “Nga không giao hàng cho Ai Cập trong năm 2021-2022 và khối lượng giao hàng cho Trung Quốc trong năm 2020-2022 ở mức thấp hơn nhiều so với năm 2018-2019”, báo cáo SIPRI viết.

“Có khả năng khối lượng đặt hàng từ hai nước này sẽ giảm trong những năm tới.” Wezeman cho biết thêm, thị trường Trung Quốc (đối với giới xuất khẩu Nga) đang “hoàn toàn biến mất”. Trung Quốc, về cơ bản, đã hoàn thành việc phát triển những công nghệ cuối cùng mà họ cần từ Nga vài năm nay; và giờ họ không cần gì nữa.

Năm năm trước, mỗi năm Nga có hơn 100 máy bay chiến đấu được đặt hàng. Trong tương lai, số đơn hàng có thể thấp hơn nhiều. Hè 2022, tân Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã hủy thỏa thuận mua 16 máy bay trực thăng Mi-17 do Nga sản xuất dưới áp lực từ Mỹ.

Ai Cập, Algeria và Indonesia đều từ chối mua máy bay ném bom Su-35 của Nga. Máy bay chiến đấu và trực thăng chiến đấu là vài trong những mặt hàng xuất khẩu chính của Nga kể từ năm 1992. Nước này đã giao tổng cộng 328 chiếc từ 2018-2022, chiếm 40% xuất khẩu vũ khí Nga giai đoạn này. Tuy nhiên, đến cuối năm 2022, chỉ có 84 máy bay chiến đấu và trực thăng chiến đấu Nga chờ giao hàng.

BBC News, Tiếng Việt

Nga: Bé gái bị tách khỏi cha vì vẽ tranh phản chiến

Trường học của Masha đã liên lạc với cảnh sát sau khi cô bé 12 tuổi vẽ bức tranh nàyNGUỒN HÌNH ẢNH,OLGA PODOLSKAYA
Chụp lại hình ảnh,
Trường học của Masha đã liên lạc với cảnh sát sau khi cô bé 12 tuổi vẽ bức tranh này

24.03.2023

Ở trung tâm thị trấn Yefremov của Nga là một bức tường phủ đầy hình ảnh chiến tranh. Những bức tranh khổng lồ vẽ những người lính Nga bịt mặt với súng và những chữ cái siêu lớn Z và V - biểu tượng của cái gọi là "chiến dịch quân sự đặc biệt" của nước này ở Ukraine.

Trên tường còn có một bài thơ:

Người tốt nên có nắm đấm.

Người tốt cần một bàn tay sắt

Để lột da từ những

Ai đe dọa mình.

Đây là bức tranh chính thức, yêu nước về cuộc xâm lược Ukraine của Nga.

Nhưng cũng tại thị trấn này, cách Moscow 320 km về phía nam, bạn sẽ thấy một hình ảnh khác về cuộc chiến Ukraine. Một hình ảnh rất khác.

Ủy viên hội đồng thị trấn, Olga Podolskaya, cho tôi xem một bức ảnh trên điện thoại di động của cô ấy. Đó là bức vẽ của một đứa trẻ.

Bên trái là quốc kỳ Ukraine với dòng chữ "Vinh quang cho Ukraine"; ở bên phải là cờ ba màu của Nga và dòng chữ “Nói không với chiến tranh!". Trong tranh là một người mẹ và con của cô đứng hiên ngang khi tên lửa bay tới từ hướng của Nga.

Chiến tranh Ukraine: 'Kẻ phản bội và người anh hùng'

Nhà báo Nga phản chiến kể lại cuộc chạy trốn kịch tính

Không ai nhìn thấy Masha, 12 tuổi kể từ ngày 1/3
Chụp lại hình ảnh,
Không ai nhìn thấy Masha, 12 tuổi kể từ ngày 1/3

Alexei Moskaleva đang bị quản thúc tại gia và có thể phải đối mặt với án tù vì các bài đăng trên mạng xã hội của mình
Chụp lại hình ảnh,
Alexei Moskaleva đang bị quản thúc tại gia và có thể phải đối mặt với án tù vì các bài đăng trên mạng xã hội của mình

Bức tranh được Masha Moskaleva, 12 tuổi vẽ hồi tháng 4/2022. Cha của cô bé, Alexei, một người cha đơn thân, đã liên hệ với ủy viên hội đồng thị trấn để xin lời khuyên. Ông nói với Olga rằng sau khi nhìn thấy bức vẽ của Masha, trường học của cô bé đã gọi cho cảnh sát.

"Cảnh sát bắt đầu điều tra mạng xã hội của Alexei," Olga nói với tôi. "Và họ nói với ông ấy rằng ông đã nuôi dạy con gái mình một cách tệ hại."

Các khoản phạt đến không lâu sau đó. Đối với một bài đăng phản chiến trên mạng xã hội, Alexei đã bị phạt 32.000 rúp (khoảng 415 USD vào thời điểm đó) vì làm mất uy tín của quân đội Nga. Một vài tuần trước, một vụ án hình sự đã được mở ra với trường hợp của ông. Một lần nữa, các bài đăng phản chiến đã tạo cơ sở cho các cáo buộc về việc làm mất uy tín lực lượng vũ trang Nga.

Lần này Alexei có thể phải đối mặt với án tù.

Alexei hiện đang bị quản thúc tại nhà ở Yefremov. Con gái Masha của ông - hiện tại - đã được gửi đến một trung tâm dành cho trẻ em. Alexei thậm chí còn không được phép nói chuyện điện thoại với con gái.

"Không ai nhìn thấy Masha kể từ ngày 1/3," Olga Podolskaya nói với tôi, "mặc dù chúng tôi đã cố gắng tiếp cận trung tâm trẻ em và tìm hiểu tình hình của cô bé”.

"Chính quyền Nga muốn mọi người tuân theo quy định. Không ai được phép có ý kiến riêng. Nếu bạn không đồng ý với suy nghĩ của ai đó, thì đừng đọc các bài đăng trên mạng xã hội của họ. Nhưng đừng quản thúc người đó và đưa con của họ đến trung tâm trẻ em."

Chúng tôi đang đứng bên ngoài một khu chung cư ở Yefremov. Một cánh cửa sổ được mở ra và người đàn ông bên trong đang nhìn ra ngoài. Đó là Alexei. Chúng tôi không được phép liên lạc với oong. Theo các quy tắc quản thúc tại gia, Alexei chỉ được phép tiếp xúc với luật sư, điều tra viên và cán bộ trại giam.

Luật sư Vladimir Biliyenko vừa mới tới. Ông đến để giao đồ ăn thức uống mà các nhà hoạt động địa phương đã mua cho Alexei.

“Ông ấy rất lo lắng vì con gái không ở bên mình,” Vladimir nói với tôi sau khi đến thăm Alexei Moskalev. "Mọi thứ trong căn hộ đều khiến ông ấy nhớ đến con. Ông ấy lo lắng về những gì có thể xảy ra với cô bé."

Tôi hỏi luật sư theo ông tại sao chính quyền đã đưa Masha đi.

"Nếu họ có câu hỏi thực sự cho người cha, họ nên mời ông ấy trả lời. Đáng lẽ họ cũng nên mời Masha đến và nói chuyện với cô bé," Vladimir nói.

"Không có điều gì trong số này được thực hiện. Họ chỉ quyết định gửi cô bé [đến trung tâm dành cho trẻ em]. Theo tôi, nếu không phải vì loại cáo buộc hành chính và hình sự mà Alexei phải nhận, thì điều này sẽ không xảy ra. Các trung tâm xã hội dường như bị ám ảnh bởi gia đình này. Tôi nghĩ đó hoàn toàn là vì lý do chính trị. Các vấn đề của gia đình ông ấy chỉ bắt đầu sau khi bé gái vẽ bức tranh đó."

Trên phố, tôi hỏi những người hàng xóm của Alexei xem họ nghĩ gì về tình huống này.

"Masha là một đứa bé ngoan và tôi chưa bao giờ có vấn đề gì với người cha," Angelina Ivanovna, đã về hưu nói. "Nhưng tôi sợ phải nói bất cứ điều gì. Tôi sợ."

"Có lẽ chúng ta nên thu thập chữ ký ủng hộ [Alexei]," một phụ nữ trẻ gợi ý. Nhưng khi được hỏi ý kiến của cô về những gì đang xảy ra, cô trả lời: "Xin lỗi, tôi không thể trả lời bạn."

Tôi hỏi liệu cô có sợ hãi về những hậu quả có thể xảy ra không.

"Vâng tất nhiên."

Từ khu chung cư của Alexei Moskalev đi bộ một đoạn ngắn là đến Trường số 9, nơi Masha từng học, nơi đã gọi cảnh sát vì bức vẽ phản chiến của Masha. Nhà trường vẫn chưa trả lời yêu cầu bình luận bằng văn bản của chúng tôi. Khi chúng tôi cố gắng đến ngôi trường, chúng tôi được thông báo rằng chúng tôi không thể vào được. Các cuộc điện thoại của chúng tôi đều không được trả lời.

Nhưng tôi đã truy cập trang web của Trường Số 9. Những hình ảnh ở đó làm tôi nhớ đến bức tường yêu nước mà tôi đã thấy ở trung tâm thị trấn.

Trang chủ của trường có hình các anh hùng của “chiến dịch quân sự đặc biệt” – hàng tá chân dung những người lính Nga đã chiến đấu ở Ukraine.

Cũng có những khẩu hiệu yêu nước: "Tất cả vì Chiến thắng. Hãy ủng hộ các chàng trai của chúng ta trên tiền tuyến!"

Những người lính trở về từ Ukraine đã đến thăm Trường số 9 vào tháng 10 năm ngoái. Trong một bài phát biểu khi đó, hiệu trưởng Larisa Trofimova tuyên bố: "Chúng ta tin tưởng vào bản thân và Tổ quốc của chúng ta, những người không bao giờ có thể phạm sai lầm."

Khắp thị trấn, những người ủng hộ gia đình Moskalev và các nhà báo đang tập trung tại tòa án địa phương. Ủy ban các vấn đề vị thành niên Yefremov đang thực hiện các thủ tục pháp lý để chính thức hạn chế quyền làm cha của Alexei.

Một người ủng hộ Alexei Moskalev giơ một tấm biển tại tòa án địa phương có nội dung: "Trả Masha lại cho cha cô bé!"
Chụp lại hình ảnh,
Một người ủng hộ Alexei Moskalev giơ một tấm biển tại tòa án địa phương có nội dung: "Trả Masha lại cho cha cô bé!"

Đó là phiên điều trần ban đầu được gọi là "cuộc trò chuyện" với thẩm phán. Luật sư Vladimir Biliyenko nói rằng Alexei đã muốn đích thân đến đây. Tuy nhiên, ông không được phép tạm dừng việc quản thúc tại gia của mình để ra tòa, mặc dù điều đang bị đe dọa ông là quyền được gặp con.

Trong hành lang tòa án, một nhà hoạt động giương tấm áp phích.

"Trả lại Masha cho cha cô bé!" là khẩu hiệu được viết trên đó. Một sĩ quan cảnh sát yêu cầu bà gỡ tấm áp phích xuống.

Ủy ban các vấn đề vị thành niên vẫn chưa phản hồi yêu cầu bình luận của BBC về trường hợp của Alexei Moskalev và cô con gái Masha.

Một trong những người ủng hộ Alexei, Natalya Filatova, tin rằng câu chuyện của gia đình Moskalev phản ánh cuộc đàn áp những người bất đồng chính kiến ở Nga.

Natalya nói với tôi: “Hiến pháp của chúng tôi tuyên bố quyền tự do ngôn luận, tự do lương tâm, công dân hoàn toàn tự do bày tỏ ý kiến của mình. Nhưng bây giờ chúng tôi bị cấm làm việc đó."

Nghiên cứu quốc tế

Mặt trận thứ hai của Putin: Kiểm soát người dân Nga

Nguồn: Andrei Kolesnikov, “Putin’s Second Front,” Foreign Affairs, 07/04/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc chiến ở Ukraine đã trở thành cuộc chiến giành lấy tinh thần của người Nga.

Trong hơn hai thập niên qua, những người dân thường ở nước Nga của Vladimir Putin chí ít cũng có thể tin tưởng vào một quyền cơ bản: quyền được thụ động. Chừng nào họ còn sẵn sàng nhắm mắt làm ngơ trước nạn tham nhũng của tầng lớp chóp bu và sự cai trị không hồi kết của chế độ Putin, thì họ không bắt buộc phải thể hiện rằng mình tích cực ủng hộ chính phủ. Họ không quan tâm nước Nga đang làm gì trên thế giới. Chỉ cần họ không can thiệp vào công việc của giới thượng lưu, họ được tự do sống cuộc sống của mình.

Kể từ khi chính phủ Nga tuyên bố “động viên một phần” vào tháng 9 và tháng 10 năm 2022, quyền tự do đó đã bị tước bỏ. Chẳng còn ai có thể thảnh thơi. Ngày càng có nhiều người Nga phụ thuộc kinh tế vào nhà nước nhận ra rằng họ phải là những người tích cực ủng hộ Putin – hoặc chí ít phải giả vờ như vậy. Vâng lời chế độ và công khai ủng hộ “chiến dịch đặc biệt” giờ đây gần như đã là điều thiết yếu để trở thành một công dân tốt. Vẫn có thể tránh tỏ ra trung thành với chế độ chuyên chế, và Nga vẫn chưa phải là một hệ thống toàn trị. Nhưng một số tầng lớp quan trọng trong xã hội – ví dụ, giáo viên – đang bị buộc phải tham gia vào các hoạt động ủng hộ công khai, chẳng hạn như các bài học về lòng yêu nước hiện là bắt buộc tại trường học vào các ngày thứ Hai. Thường thì đây chỉ là nghi thức, nhưng đôi khi tình cảm là có thật. Tự nguyện tố cáo đã trở nên thường xuyên hơn, và thực ra còn được khuyến khích. Ví dụ nổi tiếng là vụ một giáo viên tố cáo một bé gái 13 tuổi đã vẽ một bức tranh phản chiến: cha của cô bé bị bắt, còn bản thân em bị đưa vào trại trẻ mồ côi. Trong tháng 4, cựu tổng thống Dmitry Medvedev đã kêu gọi người dân tố cáo những ai nhận tiền hoặc việc làm từ các nguồn Ukraine.

Đối với Putin, sự hình thành một nước Nga mới, “ngoan ngoãn” cũng quan trọng như những gì đang xảy ra ở Ukraine. Gần như ngay từ khi bắt đầu xâm lược Ukraine, Điện Kremlin đã tiến hành cuộc chiến thứ hai ở chính nước Nga, và cuộc chiến này khó có thể kết thúc dù cho xung đột ở Ukraine có bị đóng băng. Xã hội dân sự Nga sẽ tiếp tục đối mặt với sự đàn áp có hệ thống. Chế độ Putin hiểu rằng bằng cách tạo ra bầu không khí thù hận và không tin tưởng lẫn nhau, họ có thể khiến một bộ phận xã hội trở nên không khoan dung với những người phản đối Putin và chiến tranh. Trước đây, các anh hùng của Liên Xô là những người như Yuri Gagarin, người đầu tiên chinh phục không gian, nhưng bây giờ, ví dụ về hành vi “anh hùng” đến từ các thành viên phe ly khai (ở Donbas) hoặc các blogger ủng hộ chiến tranh có quá khứ tội phạm – chẳng hạn như blogger bị sát hại gần đây với bút danh Vladlen Tatarsky. Chiến tranh đã đưa những con người này lên đỉnh cao và biến họ thành những “anh hùng”.

BẢN NĂNG GỐC

Cuộc chiến tại Nga đã bắt đầu từ rất lâu trước khi xảy ra cuộc xâm lược Ukraine. Suốt 10 năm qua, khi mô hình chính phủ chuyên chế của ông dần thành hình, Putin đã có thể đánh thức trong công chúng Nga nhu cầu về một đế quốc vĩ đại, vốn đã ngủ quên từ rất lâu. Khi chính phủ Nga dần thay thế chủ nghĩa tiêu dùng tư sản bằng luận điệu cường quốc và cuộc tấn công vào xã hội dân sự, họ đã tìm thấy một nhóm đối tượng tương đối dễ bảo trong cộng đồng dân cư đã quen với quan hệ thị trường nhưng lại không hiểu ý nghĩa thực tế của dân chủ. Tuy nhiên, bước nhảy vọt về chất trong tình cảm của công chúng đã đến với việc Putin sáp nhập Crimea vào năm 2014. “Chúng ta đã trở nên vĩ đại một lần nữa!” nhiều người nghĩ. Đổi lại, tư duy đế quốc và sự tách biệt ngày càng tăng của Nga khỏi phương Tây đã khuyến khích người dân lựa chọn một quan điểm sơ khai hơn về thế giới.

Điều đó không có nghĩa là người Nga muốn chiến tranh: họ muốn một cuộc sống bình thường. Nhưng tổ quốc, đại diện bởi Putin, đang kêu gọi: Chúng ta đã bị tấn công. Chúng ta đã đáp trả bằng một cuộc tấn công phủ đầu và phải đoàn kết. Ai dám chống lại điều đó đều là những kẻ phản quốc. Sau hơn một năm chiến tranh, thái độ này đã ăn sâu vào tâm thức người dân. Đúng là có sự mệt mỏi vì chiến tranh, và hơn một nửa số người được hỏi trong các cuộc thăm dò của Trung tâm Levada độc lập nói rằng họ muốn hòa bình – tất nhiên, ngầm định rằng họ vẫn sẽ giữ Donbas và Crimea cho Nga. Nhưng sự suy đồi đạo đức chung là rất nghiêm trọng.

Đáng ngạc nhiên, đối với những người dân bình thường, điểm hấp dẫn của Putin không còn là hiện đại hóa, những phần thưởng kinh tế cùng mức sống được nâng cao mà ông từng hứa hẹn, mà là được quay về một quá khứ tàn bạo hơn. Ngày càng có nhiều người tự hào rằng Nga có thể tự dựa vào các nguồn tài nguyên của chính mình và tin vào hình ảnh một quốc gia cứng rắn được trang bị cả vũ khí hạt nhân lẫn lính đánh thuê man rợ. Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, một bộ phận nhỏ nhưng có tiếng nói lớn trong xã hội Nga – khoảng 15% dân số, như một số nhà xã hội học ước tính – đã kêu gọi hãy tàn nhẫn với kẻ thù của nước Nga, và luôn nghi ngờ bất kỳ đồng bào nào không tuân theo đường lối của đảng, cũng như những người có thể trở thành mối đe dọa cho quốc gia hoặc, theo cách nói của Putin, là “bọn cặn bã”. Một hệ thống tư pháp ngày càng độc đoán hiện đang đưa ra những bản án tù nặng nề cho những người bất đồng chính kiến, và văn hóa bạo lực ngoài vòng pháp luật đang được bình thường hóa bởi Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu Tập đoàn Wagner, nhà thầu bán quân sự có quan hệ mật thiết với Điện Kremlin.

Nhưng sự thay đổi trong thái độ của công chúng cũng trùng hợp với một thay đổi khác quan trọng hơn: về quan hệ của người dân Nga với chế độ. Trước đây, xã hội Nga được xác định bởi mô hình chúng ta chống lại họ. Trong đó, “chúng ta” là những người Nga bình thường, bất lực, phần lớn cảm thấy bị bỏ lại một mình; còn “họ” ám chỉ những nhà lãnh đạo, trong điện Kremlin và tại những cơ quan quan trọng khác, những người sống trong cung điện, đi nghỉ trên du thuyền, và thường khinh miệt dân thường. Tuy nhiên, do hậu quả của chiến tranh, mô hình theo chiều dọc đó đã bị biến đổi thành một mô hình khác, theo chiều ngang. Giờ đây, “chúng ta” có nghĩa là toàn bộ người Nga, bao gồm cả Putin và đoàn tùy tùng của ông ta; và “họ” ám chỉ các cường quốc thù địch – Châu Âu, NATO và Mỹ – những người đang cố gắng ngăn cản sự hợp nhất các lãnh thổ lịch sử của Nga. Theo mô hình này, tất cả những khác biệt trước đây giữa người dân và chế độ phải bị lãng quên, bởi nước Nga đang bị tấn công. Mọi người phải đoàn kết vì Tổ quốc, và quả thật, họ phải sẵn sàng từ bỏ mạng sống của mình vì đất nước. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là những mệnh lệnh này không được tất cả mọi người chấp nhận, nhưng việc chúng được lặp đi lặp lại không ngừng đã có tác dụng thôi miên đối với nhiều người, trong khi đó, một số người, để không trở nên khác biệt, đã học cách lặp lại chúng.

Đối với thiệt hại kinh tế do cuộc đối đầu với phương Tây gây ra, người Nga đã học được cách đối phó. Một pháo đài đang bị bao vây luôn có nhiều cách để mang về nhu yếu phẩm: chế độ Nga đã thành thục trong việc xuất khẩu hàng hóa sang phía đông, và nhập khẩu hàng lậu qua đường Thổ Nhĩ Kỳ hoặc một số nước Trung Á. Cho đến nay, các chính sách tương đối hiệu quả của Ngân hàng Trung ương Nga và khả năng quản lý kinh tế đã cứu Putin khỏi những thất bại kinh tế xã hội (dù rõ ràng là nguồn thu ngân sách nhà nước đang trong tình trạng nghiêm trọng). Do đó, Thủ tướng Mikhail Mishustin, người gắn liền với chính sách kinh tế của đất nước và khéo léo để tránh bị miêu tả là một nhà kinh tế học thời chiến, đang ngày càng trở nên nổi tiếng. Theo Trung tâm Levada, khi người Nga được hỏi họ tin tưởng chính trị gia nào nhất, Mishustin hiện được nêu tên thường xuyên hơn Ngoại trưởng Sergey Lavrov và Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, ông chỉ đứng sau mỗi Putin.

Đối với những người tích cực ủng hộ Putin và cả những người tuân thủ thụ động, chiến tranh không còn chỉ là một phần nhỏ của cuộc sống hàng ngày. Nó đã trở thành một lối sống. Và thay vì coi nó là một sự gián đoạn kéo dài, người ta đã bắt đầu coi nó như một hiện thực bình  thường vĩnh viễn. Chắc chắn, ai cũng hiểu rằng mục tiêu là chiến thắng. Nhưng mục tiêu đó đã bị đẩy quá xa vào tương lai, đến mức nó trở thành một biểu tượng xa vời, tương tự như giai đoạn cuối cùng của chủ nghĩa cộng sản đối với nhiều thế hệ người dân Liên Xô. Để có thể bước vào tình trạng chiến tranh vĩnh viễn, nhiều người Nga đã phải chấp nhận logic méo mó của kẻ đã khơi mào cuộc xung đột và kéo cả nước vào cuộc. Nói cách khác, họ tìm kiếm sự an ủi tinh thần nơi chế độ và ý tưởng đoàn kết dân tộc mà nó đại diện, bất kể điều đó sẽ gây tổn hại đến cuộc sống của chính họ và đến tương lai của đất nước như thế nào. Những người ủng hộ Putin đã nhận ra: hoặc anh là một phần của chúng ta, hoặc anh là kẻ phản bội quốc gia.

NHÀ ĐỘC TÀI KHÔNG BIÊN GIỚI

Làm thế nào mà người Nga có thể thích ứng với tình huống cực đoan này một cách dễ dàng như vậy? Đầu tiên, nhiều người cảm thấy bị thôi thúc phải ở trong “dòng chính” và thuận theo tự nhiên: đây là điều mà nhà phân tâm học thế kỷ 20 Erich Fromm, khi viết về các điều kiện xã hội đã góp phần tạo nên chủ nghĩa phát xít, đã gọi bằng cái tên nổi tiếng là “thoát khỏi tự do” (escape from freedom). Chẳng ai muốn mình trở thành kẻ bị ruồng bỏ hoặc kẻ thù của nhân dân. Nhưng điều không kém phần quan trọng là khả năng dân thường chấp nhận những hoàn cảnh thay đổi triệt để – miễn là vẫn có thể duy trì một số yếu tố của cuộc sống bình thường. Đó là lý do mà cuộc chiến ở Ukraine chỉ được thực hiện một phần: động viên một phần, nền kinh tế thời chiến một phần, đàn áp một phần, cắt giảm mức sống một phần. Trong hình thức chủ nghĩa toàn trị một phần này, người dân có thời gian để điều chỉnh và từng bước trải nghiệm một cuộc sống suy giảm hơn so với trước đây, để dần xem nó là điều bình thường mới.

Tuy nhiên, một lời giải thích khác cho sự sẵn sàng thích nghi của người Nga là Putin đã luân phiên việc động viên – cả về quân sự và tinh thần – với việc giảm động viên. Ngay bây giờ, đất nước đang trong giai đoạn “giảm động viên”: trong các bài phát biểu và các chuyến thăm cấp nhà nước, Putin nhấn mạnh các vấn đề kinh tế xã hội, và trong lúc chính phủ tìm cách bắt đầu đợt động viên tiếp theo, họ đã tránh gọi nó là động viên, và thay vào đó sử dụng các cụm từ quan liêu mơ hồ như “làm rõ dữ liệu hồ sơ quân sự.” Nói cách khác, xã hội Nga đã bước vào thời kỳ làm quen với chiến tranh. Và chừng nào người Nga chỉ trải nghiệm một phần cuộc chiến chứ không phải toàn bộ, họ sẽ không cảm thấy quá lo lắng về nó. Theo Trung tâm Levada, dân thường Nga đang ngày càng ít quan tâm đến các sự kiện ở Ukraine. Vào tháng 9, khi lệnh động viên một phần được công bố, khoảng 66% dân số cho biết họ ít nhiều đang theo dõi tình hình cuộc chiến. Tuy nhiên, đến tháng 3, con số đó đã giảm xuống còn 53%, với 47% người được hỏi thừa nhận rằng họ ít hoặc không quan tâm đến chiến tranh.

Tuy nhiên, người Nga cũng đã được giúp đỡ bởi câu chuyện lịch sử mới mà Putin trao cho họ. Một phiên bản thần thoại hóa của lịch sử quốc gia đã được sử dụng để biện minh cho sự thù địch với cả phương Tây và kẻ thù trong nước. Điện Kremlin đã tạo nên một đền thờ những người bảo vệ tổ quốc, trong đó Đại Vương công thời trung cổ Alexander Nevsky, Sa hoàng thế kỷ 16 Ivan Bạo chúa, và Joseph Stalin ngồi bên cạnh Đại Vương công thế kỷ 10 Vladimir, Sa hoàng thế kỷ 17 Peter Đại đế, và Vladimir Putin. Câu chuyện hoành tráng và vinh quang về đế chế đã giúp nhiều người Nga chấp nhận thực tại của họ: bởi họ luôn “đặc biệt” và luôn bị tấn công, nên họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục sống trong tình trạng xung đột vĩnh viễn với phương Tây.

Vẫn còn một con đường khác: di cư trong nước – không tham gia vào quá trình chính trị – hoặc thực sự đi lưu vong. Xã hội Nga hiện đang tồn tại một ranh giới kỳ lạ giữa chủ nghĩa chuyên chế và chủ nghĩa toàn trị, giữa nghĩa vụ tuân theo các yêu cầu của nhà nước trong mọi việc, và khả năng thực hiện một số quyền tự do nhất định, dù hạn chế, trong cuộc sống riêng tư. Nước Nga đã trở thành một quốc gia nằm trên ranh giới (a borderline state), theo mọi nghĩa của từ này. Biên giới của Nga hiện đang di động. Chúng phụ thuộc phần lớn vào các sự kiện trong tương lai, và quan trọng hơn, chúng không được phần còn lại của thế giới công nhận. Sống cùng sự bất định này không thực sự thoải mái, nhưng nó là việc khả thi. Thời kỳ hậu Xô Viết đã làm xuất hiện nhiều quốc gia không được công nhận – Abkhazia, Nam Ossetia, Transnistria – và chúng đã tồn tại trong tình trạng lấp lửng suốt nhiều năm. Giờ đây, Crimea và Donbas cũng rơi vào tình trạng tương tự. Tình trạng đó dường như không có hồi kết – chí ít là cho đến khi có một hồi kết cho Putin.

CHUYẾN TÀU VÔ ĐỊNH

Vào lúc này, rất khó để xác định liệu chiến thắng hay thất bại sẽ trông như thế nào đối với Putin và những người ủng hộ tích cực hay thụ động của ông. Ngay cả khi có thể đàm phán một lệnh ngừng bắn, thì cuộc xung đột có lẽ vẫn sẽ dẫn đến những giai đoạn đóng băng và tan băng. Bất kể điều gì xảy ra ở Ukraine, chế độ của Putin sẽ tiếp tục đàn áp bất kỳ ai có suy nghĩ khác biệt hoặc dám phản kháng – hay chỉ đơn giản là từ chối công khai ủng hộ chế độ. Những chính sách này sẽ tiếp tục bất kể Nga đang tích cực chiến đấu chống lại Ukraine và phương Tây, hay xung đột đang ở trong giai đoạn nguội lạnh hoặc ngủ yên. Và chúng sẽ được ủng hộ bởi một công chúng bị Putin hóa.

Ngoài sự căm ghét mới nhắm vào những người còn lương tâm và những người cảm thấy tội lỗi trước thảm họa do chính phủ của họ gây ra, còn có nhiều câu hỏi đối với những người Nga trở về từ chiến hào. Họ nghĩ gì, và họ sẽ làm gì? Họ là ai, và họ sẽ nhắm vào ai trong cơn tức giận? Họ sẽ nắm giữ quyền lực chính trị, hay họ sẽ trở thành một nhóm người bị ruồng bỏ khác? Hội chứng chiến tranh của họ sẽ có tác động gì đến bầu không khí chung? Những câu hỏi quan trọng này vẫn chưa được trả lời.

Hiện tại, Putin có lẽ đang tin rằng có sự đoàn kết thực sự trong nhân dân của ông; rằng chiến tranh đang trở thành – như lời phát ngôn viên Điện Kremlin Sergey Kiriyenko – “một cuộc chiến tranh nhân dân”; rằng có sự nổi lên của một nhóm binh lính thất vọng và gia đình của họ, những người muốn thấy sự trả thù chống lại phương Tây và người Ukraine cho tất cả những gì mà họ đã phải trải qua. Tính đến nay, Putin vẫn có thể kiểm soát giới tinh hoa. Ông cũng đã thành công trong việc hồi sinh ý thức hệ sô-vanh, đảo ngược quá trình hiện đại hóa ở một xã hội đã từng phi ý thức hệ hóa và hiện đại hóa. Ông đã huy động được rất nhiều người ủng hộ cuộc chiến – cả về mặt xã hội lẫn quân sự. Không có gì ngạc nhiên khi ông coi mình là đấng toàn năng.

Putin đã xoay sở để tập trung quyền lực to lớn vào tay mình. Nhưng càng tích lũy nhiều quyền lực, ông càng khó thư giãn và trao quyền cho người khác. Ông không thể chấp nhận việc tự do hóa hệ thống hay cắt giảm quyền lực của chính mình. Vậy nên chỉ còn một con đường duy nhất: bám lấy quyền lực cho đến cùng. Putin đang ở cùng vị trí với Stalin vào đầu những năm 1950. Chính trong những năm cuối đời đó, nhà độc tài Liên Xô đã dùng đến những biện pháp ngớ ngẩn và phi lý để củng cố quyền lực của mình, từ những lời đe dọa đầy hoang tưởng dành cho những đồng chí thân thiết nhất, cho đến việc chống lại “bọn theo chủ nghĩa đại đồng mất gốc” và ủng hộ các lý thuyết ngu dân trong khoa học. Vì lý do này, Putin cần một cuộc chiến lâu dài với những kẻ mà ông cho là “đặc vụ nước ngoài” và kẻ thù quốc gia – “bọn theo chủ nghĩa đại đồng mất gốc” của riêng ông. Đó là một cuộc chiến phải được tiến hành ở cả trong và ngoài nước, dù nóng hay lạnh, trực tiếp hay hỗn hợp. Và Putin phải liên tục hành động: dừng lại là một điều xa xỉ đối với ông.

Việc nhận ra thực tế này không thể xoa dịu những người hy vọng vào một giải pháp cho chiến tranh. Nhưng một đoàn tàu không phanh có thể đâm vào tường. Nó cũng có thể chỉ đơn giản là hết nhiên liệu và dừng lại. Hiện tại, nó vẫn đang tiến về phía trước – chẳng đi đến đâu cả, bởi không ai biết nó phải đi đến đâu, kể cả người cầm lái.

Andrei Kolesnikov là nghiên cứu viên cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế.

Putin sẽ đối phó thế nào? (Mạc Văn Trang)

Mấy nước thiểu số thuộc Liên bang Nga và một số nhóm ly khai đang nẩy sinh tư tưởng ly khai.

Xem qua thời sự quốc tế, lướt trên mạng chứ không có đọc tài liệu, nghiên cứu sâu, cũng thấy một số vấn đề gay cấn với Tổng thống Nga Putin. Xin chia sẻ, nêu ra vấn đề thôi, bác nào quan tâm thì tìm hiểu sâu.

Bản thân nước Nga dưới sự cai trị độc tài của Putin trong mấy chục năm tưởng ổn thoả, nhưng hoá ra đã tích tụ quá nhiều vấn đề; cuộc xâm lược Ukraine của Nga càng làm bung ra mọi chuyện.

Kinh tế Nga tưởng khá, nhưng rất kém, dựa quá nhiều vào khai thác tài nguyên, bán vũ khí… Các ngành sản xuất dân dụng kém cạnh tranh, dân vùng sâu, xa vẫn nghèo nàn lạc hậu. Các biện pháp cấm vận hà khắc không ảnh hưởng nhiều đến đời sống dân thường, nhưng về lâu dài sẽ khiến Nga tụt hậu ghê gớm. Đặc biệt thiếu lao động nghiêm trọng. Năm 2021 đã thiếu hơn 2 triệu lao động, nay hàng triệu thanh niên đi lính, hàng triệu chạy trốn ra nước ngoài, khiến thiếu lao động rất trầm trọng. (Hình 1).

Mấy nước thiểu số thuộc Liên bang Nga và một số nhóm ly khai đang nẩy sinh tư tưởng ly khai. Có một số khu vực thăm dò ý kiến, phần lớn muốn độc lập với Nga; có nhóm “Du kích” phá hoại các cơ sở ngay trong nước Nga, yểm trợ Ukraine. Họ có cờ, biểu trưng. Một số nhóm đã họp nhau bàn chuyện “hậu Nga”. (Hình 2-3-4)

Cuộc đàn áp những người bất đồng chính kiến, phê phán cuộc chiến với Ukraine ngày càng tàn bạo, tưởng gây sợ hãi là yên, nhưng càng khiến lòng người ai oán. Nhiều cái chết bất thường của các nhân vật đối lập hay những “người có ảnh hưởng trái chiều” đã gây hoang mạng trong dân chúng, nhất là giới tinh hoa.

Quân đội lục đục. Từ đầu cuộc chiến xâm lược Ukraine, Putin đã cách chức mấy tướng. Điều kỳ quặc là ngoài quân đội quốc gia lại có một tổ chức quân đội tư nhân, có tới hơn 2 vạn quân đi đánh thuê cho Putin, gọi là nhóm Wagner do Prigozhin cầm đầu, như một băng đảng xã hội đen được Putin bảo kê. Nhóm Wagner còn tuyển cả các loại lưu manh, trộm cướp và mấy ngàn tù nhân hình sự đang thụ án vào đội quân này. Prigozhin được coi là “đầu bếp”, cánh tay đắc lực của Putin, mà dư luận Nga từng lo lắng “tay trùm du đãng này có thể thay Putin lãnh đạo nước Nga vĩ đại”! Nhưng hiện tại, quân Wagner, sau khi xung kích chiếm được một phần tp Bakhmut đã bị tổn thất quá nhiều. Prigozhin nhiều lần tức giận, đổ tại Bộ quốc phòng Nga không cung cấp đủ vũ khí cho đối quân Wagner và gọi tướng lĩnh Nga là “lũ ăn hại”. Prigozhin tuyên bố rút quân khỏi Bakhmut vào ngày 10/5/2023 và kết tội các tướng lĩnh Nga. Với động thái này, Prigozhin có thể mất mạng bất cứ lúc nào. (Hình 5-6).

Quân đội Nga như vậy không biết Putin có phép gì để nâng cao sức mạnh tinh thần, khả năng chiến đấu, kỷ luật tổ chức để hùng mạnh? Chiến trường Ukraine càng ngày càng dồn quân Nga vào thế bí. Hơn 10 tháng quân Nga dốc toàn lực mà không chiếm được tp Bakhmut chỉ đáng một thị xã mấy nghìn dân. Nay trước cuộc phản công của quân Ukraine đòi lại 5 vùng đất đã bị Nga chiếm đóng từ 2014 và tuyên bố sáp nhập vào Nga, không biết Putin sẽ chống cự ra sao?

Putin đánh Ukraine là để ngăn Ukraine không gia nhập NATO, tiêu diệt chính quyền Zelensky muốn lập chính quyền thân Nga như Belarussia… Nhưng nay thì Zelensky tuyên bố gia nhập EU và NATO, được hai khối này hân hoan chào mừng, chờ ngày đẹp trời sẽ kết nạp. Không những thế, Thuỵ Điển, Phần Lan vốn là nước trung lập bao lâu nay, vẫn nể ông lớn láng giềng gần, giờ gia nhập NATO và tuyên bố cứng rắn với Nga. Rồi dân Gruzia cũng đòi gia nhập EU… Và Belarussia cũng âm thầm sôi sục… (7).

Trên thế giới thì hơn 140 nước lên án cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine; Trung quốc, Việt Nam, Ấn Độ trước đây mấy lần bỏ phiếu trắng, nay cũng bỏ phiếu thuận, phản đối Nga vi phạm luật pháp quốc tế, đem quân xâm lược một quốc gia có chủ quyền. Bạn bè ủng hộ Nga chỉ còn mấy nước Belarussia, Triều Tiên, Cuba, Nicaragoa, Syria, Iran. Nước Nga cô độc giữa thế giới mở, hiện nguyên hình là một “quốc gia khủng bố”…

Ông bạn Tập Cận Bình, “hợp tác chiến lược không giới hạn” với Putin đã không bỏ phiếu trắng rồi. Đặc biệt trong khi Nga rối bời thì Tập mời 5 nước Trung Á thuộc Liên Xô trước đây họp bàn lập liên minh “chống Mỹ”, đưa những nước này gắn bó với Trung quốc.

Càng bị cô lập, càng bị dồn vào ngõ cụt, Putin càng hung hăng nói càn, nói bậy, nói phải một mình, lên án, vu vạ, nguyền rủa tất cả thế giới phương Tây, nhất là bài diễn văn đọc tại lễ duyệt binh lèo tèo, thảm hại, ngày 9/5/2023. Không chỉ Putin, Madvedev, nguyên tổng thống Nga, Phó chủ tịch HĐANQG mà nói hung hăng vô trách nhiệm như một DLV: Phải cho nước Anh chìm xuống biển; phải tiêu diệt chính phủ Zelensky, xoá sổ dân tộc Ukraine… Giám độc Đài truyền hình Trung ương Nga càng trắng trợn nói như một tên phát xít. Tất cả mấy người này đều luôn đem vũ khí hạt nhân ra khủng bố, đe doạ thế giới… Lãnh đạo quốc gia mà đường cùng, thế bí, nói càn, nói hung hăng như đám DLV thì quốc gia đó sẽ ra sao? (Hình 9-10).

Tóm lại, tuổi già ngồi rỗi, xem “thiên hạ sự” thấy có những vấn đề đáng quan tâm thì tóm lược chia sẻ với bạn bè cùng suy ngẫm xem sao. Trong bài này chủ yếu nói về Putin sinh sự rồi sự sinh, không biết thế sự xoạy vần ra sao, đáng theo rõi xem nhân – quả thế nào, sự vận động có đi vào quỹ đạo chung của thế giới không?

18/5/2023
Mạc Văn Trang

Nguồn: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0m4EVRKeiufxB3rfc6iPLsdmoAJSke7efZox5XvuQjwJr

Nga: Nghẹt thở với làn sóng đấu tố!

Cù Tuấn
28 tháng 5, 2023

Saigon Nhỏ

Những hình thức tuyên truyền khơi dậy “tinh thần cách mạng” theo mô hình cũ rích thời Liên Xô vẫn được chính quyền Nga hiện nay áp dụng. Trong ảnh là màn trình diễn của Đội thiếu niên tiền phong Nga tại Quảng trường Đỏ ngày 21 Tháng Năm 2023 (ảnh: Alexander Zemlianichenko Jr/Xinhua via Getty Images)

Nhiều giáo dân đã tố cáo các linh mục Nga… ủng hộ hòa bình thay vì mong đợi chiến thắng trong cuộc chiến ở Ukraine. Nhiều giáo viên đã mất việc sau khi các em học trò kể rằng những thầy cô dạy mình phản đối chiến tranh. Những người dân mang trong mình mối hận thù nhỏ nhặt trong nhiều năm đã rình mò nghe trộm những hàng xóm lâu năm. Công nhân tố cáo nhau với ông chủ của họ, hoặc trực tiếp với cảnh sát, hoặc với Tổng cục An ninh Liên bang Nga.

Đây là bầu không khí thù địch, hoang tưởng của người Nga trong cuộc chiến với Ukraine và với nhau. Khi chế độ của Tổng thống Nga Vladimir Putin đàn áp những người chỉ trích chiến tranh và những người bất đồng chính kiến, các công dân đang kiểm soát lẫn nhau theo phong cách của những năm đen tối nhất dưới thời Joseph Stalin, gây ra các cuộc điều tra, cáo buộc hình sự, truy tố và đuổi việc – trong không khí đấu tố đậm đặc mùi cộng sản thời “sơ khai”.

Phóng sự của The Washington Post cho biết, các cuộc trò chuyện riêng tư trong nhà hàng và tàu điện ngầm là chỗ hành nghề cho những kẻ nghe lén, những kẻ gọi cảnh sát để bắt giữ những người “phản bội” và “kẻ thù”. Các bài đăng và tin nhắn trên mạng xã hội – ngay cả trong các nhóm trò chuyện riêng tư – trở thành bằng chứng buộc tội có thể khiến đặc vụ của Tổng cục An ninh Liên bang Nga phải gõ cửa.

Tháng Ba 2022, Putin đã kêu gọi nước Nga hãy tự thanh trừng bằng cách loại bỏ những kẻ phản bội “như nhổ muỗi ra khỏi miệng”. Kể từ đó, ông đã nhiều lần đưa ra những cảnh báo đen tối về kẻ thù nội bộ, tuyên bố rằng Nga đang chiến đấu vì sự sống còn.

Kể từ khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine, ít nhất 19,718 người đã bị bắt vì phản đối chiến tranh, theo nhóm nhân quyền OVD-Info, với các vụ án hình sự được đưa ra đối với 584 người và các án phạt hành chính đối với 6,839 người. Nhiều người khác phải đối mặt với sự đe dọa hoặc quấy rối từ chính quyền, mất việc hoặc bị chính người thân rình mò tố giác mình. Theo nhóm nhân quyền Memorial, hiện có 558 tù nhân chính trị đang bị giam giữ ở Nga.

Làn sóng tố cáo đã làm cho không gian công cộng trở nên nguy hiểm. Các lớp học là một trong những nơi rủi ro nhất, đặc biệt là trong buổi học sáng thứ Hai với nội dung do nhà nước phê chuẩn. Tên của tiết học này là “Trò chuyện về những điều quan trọng”, và giáo viên phải giảng cho học sinh về cuộc chiến ở Ukraine, quan điểm của Nga về lịch sử và các chủ đề khác do nhà nước Nga đặt ra.

Trong một văn phòng, người ta giờ đây chỉ có thể thì thầm những quan điểm phản đối chiến tranh của mình, trước khi đảo mắt nhìn quanh một cách lo lắng. Trong cuộc họp mặt hàng năm của một lớp gồm cựu sinh viên ngôn ngữ tụ tập với giáo viên đã nghỉ hưu của họ, tất cả đều căng thẳng, tế nhị thăm dò quan điểm của nhau, trước khi dần dần nhận ra rằng mọi người đều ghét chiến tranh nên có thể thoải mái nói chuyện…

Cảnh sát trong hệ thống tàu điện ngầm rộng lớn của Moscow đang bận rộn theo đuổi các báo cáo, được hệ thống nhận dạng khuôn mặt hỗ trợ. Kamilla Murashova, một y tá tại nhà tế bần dành cho trẻ em, đã bị bắt trong tàu điện ngầm vào ngày 14 Tháng Năm sau khi ai đó chụp ảnh huy hiệu có hình lá cờ Ukraine trên balô của cô và tố cáo cô. Murashova bị buộc tội làm mất uy tín quân đội. Một giám đốc bán hàng 40 tuổi, Yuri Samoilov, đang đi tàu điện ngầm vào ngày 17 Tháng Ba thì một hành khách nhìn thấy nền màn hình điện thoại của anh ta có biểu tượng của đơn vị quân đội Ukraine Azov, và báo cáo anh ta. Samoilov bị kết tội phát tán tài liệu cực đoan “cho một nhóm người không giới hạn”.

Vào thời Xô viết, có một từ gây ớn lạnh về “văn hóa” đấu tố: стучать (stuchat), nghĩa là gõ cửa, gợi liên tưởng đến một công dân gõ cửa cơ quan cảnh sát để báo cáo. Không khí nặng nề nghẹt thở đó giờ đang lặp lại. Ví dụ, một bà mẹ ở St. Petersburg, được nêu tên trong các tài liệu của cảnh sát là E. P. Kalacheva, nghĩ rằng cô đang bảo vệ con mình khỏi “thiệt hại về mặt tinh thần”, khi cô báo cáo các áp phích gần một khu vui chơi, mô tả các căn hộ ở Ukraine bị lực lượng Nga phá hủy với dòng chữ, “Và những đứa trẻ?”. Kết quả, một sinh viên đại học năm thứ ba bị buộc tội làm mất uy tín quân đội Nga.

Nhà nhân chủng xã hội học Alexandra Arkhipova cho biết cô và một số đồng nghiệp ở trường đại học đều bị báo cáo từ một địa chỉ email được xác định là của Anna Vasilyevna Korobkova. Người tự nhận là Korobkova tự xưng là cháu gái của một người chuyên chỉ điểm cho KGB thời Liên Xô, người đã dành phần lớn thời gian của mình để viết đơn tố cáo.

Korobkova tự xưng là một phụ nữ độc thân, 37 tuổi, sống ở một thành phố lớn của Nga, bắt đầu viết loạt đơn tố cáo các nhân vật đối lập Nga vào năm ngoái. Cô tuyên bố đã gửi 1,046 email báo cáo cho FSB về các nhân vật đối lập dám đưa ra bình luận về các phương tiện truyền thông độc lập bị chặn ở Nga (với khoảng hai đơn tố cáo mỗi ngày). Korobkova khoe rằng việc tố cáo của cô đã dẫn đến việc giải thể nhóm nhân quyền lâu đời nhất của Nga, Moscow Helsinki Group, vào tháng Giêng 2023.

“Nói chung, mục tiêu tố cáo của tôi là các nhà khoa học, giáo viên, bác sĩ, nhà hoạt động nhân quyền, luật sư, nhà báo và thường dân,” Korobkova cho biết. “Tôi cảm thấy vô cùng thỏa mãn về mặt đạo đức khi người đó bị ngược đãi vì đơn tố cáo của tôi, chẳng hạn họ bị đuổi việc, bị phạt hành chính…” Korobkova viết: “Tôi rất vui khi khiến ai đó phải vào tù và nói thêm: ‘Tôi cũng coi đó là một thành công nếu người đó rời khỏi Nga sau khi bị tôi tố cáo”.

Một giáo viên ở Moscow, Tatyana Chervenko, có hai con, đã bị Korobkova tố cáo vào mùa hè năm ngoái sau khi cô phản đối chiến tranh trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin Đức Deutsche Welle. “Đơn tố cáo nói rằng tôi tham gia tuyên truyền trong lớp học. Cô ấy (Korobkova) bịa ra sự việc. Cô ấy không biết tôi. Cô ấy đã lập toàn bộ báo cáo,” Chervenko nói. Ban đầu, ban giám hiệu nhà trường bác bỏ báo cáo. Nhưng Korobkova viết một báo cáo thứ hai cho Ủy viên về Quyền trẻ em, Maria Lvova-Belova, người đã bị Tòa án Hình sự Quốc tế truy tố cùng với Putin về tội bắt cóc trẻ em Ukraine.

Sau đó, lãnh đạo nhà trường cử giáo viên và ban giám hiệu đến giám sát các tiết học của Tatyana Chervenko, đặc biệt là tiết “Thảo luận về những điều quan trọng”. Họ gọi cảnh sát đến trường. Các phụ huynh thân cận với ban giám hiệu nhà trường đã viết đơn kêu gọi đuổi việc cô.

Cũng như thời Xô viết, một số tố cáo dường như che đậy sự thù hận hoặc động cơ vật chất. Nhà khoa học chính trị nổi tiếng người Nga, Ekaterina Schulmann, với hơn một triệu người theo dõi trên YouTube, hiện làm việc tại Berlin, đã bị những người hàng xóm tố cáo ác liệt trong một báo cáo gửi thị trưởng Moscow sau khi bà rời khỏi đất nước vào Tháng Tư năm ngoái và bị tuyên bố là “đặc vụ nước ngoài”. Họ gọi Schulmann và gia đình bà là phần tử “phản cách mạng” lâu năm, “hành động vì lợi ích của những ông chủ phương Tây, những kẻ có mục tiêu là chia rẽ xã hội chúng ta.”

Sau vụ nổi loạn Wagner có lẽ sẽ có thay đổi ở Nga

https://www.tagesschau.de/ausland/europa/russland-revolte-wagner-100.html

https://www.tagesschau.de/ausland/asien/wagner-abzug-kreml-deal-100.html

BBC News, Tiếng Việt

Yevgeny Prigozhin: Ông chủ Wagner và 24 giờ nổi loạn vũ trang tại Nga

NGUỒN HÌNH ẢNH,REUTERS

Chụp lại hình ảnh,

Ông chủ Wagner, Yevgeny Prigozhin trên đường rời thành phố Rostov-on-Don của Nga vào ngày 24/06

Tác giả,Paul KirbyVai trò,BBC News

25 tháng 6 2023, 10:36 +07

Trong trọn một ngày dài của tháng Sáu, thủ lĩnh tập đoàn lính đánh thuê khét tiếng của Nga, Yevgeny Prigozhin công khai nổi loạn, phát động một đoàn xe bọc thép tiến về Moscow và chất vấn quyền lực của Tổng thống Nga Putin.

Tổng thống Nga thậm chí cáo buộc cựu đồng minh là tạo phản, tiến hành nổi loạn có vũ trang và "đâm sau lưng quốc gia của chúng ta".

Nhưng đến cuối ngày thứ Bảy 24/06, ông chủ của Wagner, Prigozhin đã dừng cuộc nổi loạn và ra lệnh các chiến binh rút về căn cứ.

"Trong 24 giờ qua, chúng ta đã tiến được 200 km về phía Moscow. Trong thời gian này, chúng ta đã không phải đổ một giọt máu nào của binh sĩ," ông tuyên bố.

24 giờ hỗn loạn, và vẫn còn nhiều điều chúng ta chưa biết đến.

Prigozhin 'ngừng nổi loạn', Lukashenko 'giúp dàn xếp'

Ông chủ Wagner lên kế hoạch đảo chính?

Prigozhin khẳng định đây là "một cuộc diễu hành vì công lý", không phải là một cuộc đảo chính. Dù là gì thì cuộc nổi loạn này đã kết thúc rất nhanh chóng.

Trong hàng tháng qua, ông Prigozhin đã đóng một vai trò rất quan trọng trong chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine, tuyển hàng ngàn chiến binh cho tập đoàn lính đánh thuê Wagner của mình, chủ yếu từ các nhà tù của Nga.

Ông ta đã từ lâu có công khai bày tỏ sự giận dữ với những thủ lĩnh quân sự Nga trong cuộc chiến tranh Ukraine, nhưng lại chuyển sang nổi dậy công khai khi phía Nga muốn lực lượng của Prigozhin phải nằm dưới sự lãnh đạo của họ trước ngày 01/07.

Yevgeny Prigozhin: Ông chủ Wagner 'được hứa hẹn đạn dược' sau khi dọa rút lui

NGUỒN HÌNH ẢNH,REUTERS

Chụp lại hình ảnh,

Ảnh tư liệu Yevgeny Prigozhin với lính đánh thuê tại Ukraine

Các chiến binh của Wagner đã vượt từ những khu vực bị Nga chiếm ở miền đông Ukraine sang thành phố rộng lớn Rostov-on-Don của Nga ở miền nam, sau đó di chuyển lên tuyến đường chính thông qua Voronezh, hướng đến Moscow.

Có cảm giác như đây là khoảnh khắc định hình cuộc xâm lược kéo dài 16 tháng qua của Nga nhằm vào Ukraine. Thế nhưng khi đoàn xe của Wagner hướng về phía bắc, thì xuất hiện tin tức về một thỏa thuận, lạ kỳ là do Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko làm trung gian.

Ít người tin rằng câu chuyện lại có thể đơn giản như vậy, thế nhưng nếu Điện Kremlin là đúng thì đây có thể là sự kết thúc vai trò của Prigozhin trong cuộc chiến tranh này và cả tại chính nước Nga.

Ông ta đã hướng về phía Belarus và sẽ không bị đối mặt với cáo buộc hình sự, Điện Kremlin cho biết. Các chiến binh của Wagner đã được hứa hẹn về một lệnh ân xá. Nhưng cuộc nổi loạn này hoàn toàn không đổ máu? Không rõ về thông tin có ít nhất một trực thăng quân sự đã bị bắn hạ.

Và điều này đã khiến Vladimir Putin phải đối mặt một vấn đề mới.

Yevgeny Prigozhin: Chủ tịch tập đoàn lính đánh thuê Wagner là ai?

Wagner và các tướng lĩnh quân sự của Nga

Prigozhin đã giận dữ và lên tiếng chửi rủa trong hàng tháng qua nhằm vào Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và thủ lĩnh lực lượng quân sự Valery Gerasimov về việc đã không cung cấp đủ trang thiết bị và đạn dược cho các chiến binh đánh thuê của ông ta.

Khi Tổng thống Putin ủng hộ thời hạn chót của họ về việc đưa tất cả các nhóm binh sĩ đánh thuê tại Ukraine ký các hợp đồng với bộ quốc phòng, Prigozhin đã bác bỏ, xem đây là sự thách thức nhằm vào tầm ảnh hưởng của ông ta.

Trong một phát biểu đả kích dài vào ngày 23/06, ông ta nói với Nga rằng toàn bộ sự biện minh cho cuộc chiến tranh tại Ukraine là dối trá và thuần túy chỉ là sự biện minh cho "một nhóm nhỏ những kẻ đê hèn" để tự nâng bệ cho chính mình, đánh lừa công chúng và tổng thống.

Khi đó là một sự leo thang đáng kể trong tranh cãi của đôi bên.

NGUỒN HÌNH ẢNH,CONCORD PRESS SERVICE

Chụp lại hình ảnh,

Prigozhin đã lên tiếng chửi rủa công khai nhằm vào giới lãnh đạo quân sự Nga

Prigozhin đã cáo buộc quân đội Nga tiến hành một cuộc tấn công chết chóc nhằm vào binh sĩ của ông tại Ukraine. Quân đội Nga đã bác bỏ việc tiến hành tấn công và video mà ông ấy trưng ra làm bằng chứng thì không hé lộ được điều gì.

Vào cuối ngày thứ Sáu 23/06, ông ta tuyên bố một "cuộc diễu hành vì công lý" đang diễn ra.

"Có 25.000 chiến binh của chúng tôi và chúng tôi sẽ tìm ra lý do tại sao có sự hỗn loạn như vậy tại quốc gia này," Prigozhin tuyên bố. "Mọi người ai muốn, hãy cùng tham gia với chúng tôi."

Tướng Sergei Surovikin, Phó Tổng tư lệnh Nga lực lượng tại Ukraine đã kêu gọi Prigozhin lùi bước và tuân theo sự lãnh đạo của Tổng thống Nga Putin.

Đem lực lực lượng xuyên biên giới đến thành phố Rostov-on-Don trong đêm, ông ta tuyên bố đã kiểm soát được đầu não quân sự trong cuộc chiến tranh Ukraine, và những video cho thấy những chiến binh của Wagner xuất hiện ở trung tâm thành phố, rõ ràng không gặp sự kháng cự nào.

Trước buổi sáng ngày thứ Bảy 24/06, ông ta tuyên bố: "Chúng ta đã bên trong tổng hành dinh [quân sự]." Thành phố này, ông ta tuyên bố sau đó, đã bị chiếm "mà không tốn một phát súng".

Cơ quan an ninh Nga, FSB sau đó đã mở một vụ án hình sự. Toàn bộ thủ đô Moscow bị đặt trong tình trạng báo động theo "một chế độ hoạt động chống khủng bố" nghiêm ngặt, cũng như tại thành phố Voronezh, nằm ở nửa đường trên tuyến M4 hướng từ thành phố Rostov.

NGUỒN HÌNH ẢNH,EPA

Chụp lại hình ảnh,

Lính Wagner tại thành phố Rostov-on-Don ngày 24/06

Bài phát biểu trên truyền hình của Putin

Vào sáng ngày thứ Bảy 24/06, trong phong thái cứng rắn và cương quyết, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có bài phát biểu năm phút trên truyền hình nhà nước và kêu gọi đoàn kết.

"Điều chúng ta đang đối mặt chính xác là một sự bội phản," ông nói với toàn thể quốc gia. Không nêu tên cựu đồng minh, Putin nói những kẻ đứng đằng sau cuộc nổi loạn đã phản bội nước Nga và sẽ phải có câu trả lời cho điều này.

Prigozhin nhanh chóng phản bác đã phản bộ quốc gia, và sau đó tiếp tục chỉ trích tổng thống Nga là "sai lầm sâu sắc".

Cho đến thời điểm này, Prigozhin chưa bao giờ bày tỏ sự giận dữ trực tiếp nhằm vào Putin.

Nhưng sự so sánh mỉa mai của ông ta đến "người ông vui vẻ" được nhiều người xem là sự chỉ trích gián tiếp. Hồi tháng rồi, ông ta đã đặt câu hỏi là làm sao Nga có thể chiến thắng nếu hóa ra "người ông này hoàn toàn là một kẻ đê tiện".

Những hàng xe bọc thép của tập đoàn Wagner nhanh chóng xuất hiện hướng trên đường qua vùng Voronezh và hướng xa hơn về phía bắc đến Lipetsk.

Một kho xăng đã bị đốt cháy từ "một cuộc không kích ở Voronezh", mặc dù chưa rõ lý do vì sao.

Prigozhin đem quân Wagner về Nga đòi “lật đổ” Bộ Quốc phòng

Sự thống trị của Putin bị thách thức?

Prigozhin rõ ràng nói ông ta không thách thức cuộc chiến tranh của Nga nhằm vào Ukraine, khi chỉ có "những tên hề" đang chịu trách nhiệm.

Ông ta cũng duy trì lập trường là không thách thức sự lãnh đạo của Tổng thống Nga, mặc dù ông ta đe dọa hướng về Moscow nếu các yêu cầu quân sự của mình không được đáp ứng.

Trong một vài giờ, Vladimir Putin trông có vẻ như một nhà lãnh đạo bị mất kiểm soát trong một tình huống diễn biến quá nhanh.

Sau đó, vào tối ngày thứ Bảy 24/06, xuất hiện tuyên bố từ Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko, một đồng minh thân cận khác của Putin, về một thỏa thuận.

Prigozhin sẽ rời đi và đến Belarus và không bị cáo buộc hình sự. Ông ta sau đó được thấy rời khỏi Rostov trong xe ô tô.

Các chiến binh Wagner của ông ta sẽ không bị truy tố và những người nào muốn có thể ký hợp đồng với Bộ quốc phòng Nga.

Chuyện này đưa Putin đến đâu?

Nhìn bên ngoài, thì Putin trông có vẻ bị suy yếu, bị Prigozhin lấn lướt và vị tổng thống một quốc gia bị xảy ra nổi loạn trong 24 giờ.

Dựa vào sự cứu giúp từ một lãnh đạo từ Belarus cũng là điều không mấy hay ho. Chính nước Nga đã hậu thuẫn ông Lukashenko khi ông ta vấp phải làn sóng biểu tình phản đối lớn khiến quốc gia rơi vào tê liệt vào năm 2020, sau cuộc bầu cử được cho là gian lận.

Cố vấn Tổng thống Ukraine nói Putin đã bị làm cho bẽ mặt.

Nhưng cũng có quan điểm khác, người Nga hiện nay nhìn thấy sự thay thế Putin trong vai trò tổng thống và trong một vài giờ, nước Nga như rơi vào tình trạng vô chính phủ.

Quân đội Nga đã tìm cách đưa lực lượng gồm 25.000 lính đánh thuê Wagner, vốn có nguy cơ nổi loạn này, vào tầm kiểm soát.

Nếu tình hình vẫn diễn tiến như vậy, thì nhà lãnh đạo gây rối, Yevgeny Prigozhin sẽ bị gạt qua bên rìa.

Prigozhin đem quân Wagner về Nga đòi “lật đổ” Bộ Quốc phòng

Prigozhin 'ngừng nổi loạn', Lukashenko 'giúp dàn xếp'

Nghiên cứu quốc tế

Nhìn lại toàn cảnh cuộc binh biến của Tập đoàn Wagner

Nguồn: “The Wagner Group halts its march on Moscow”, The Economist, 24/06/2023.

Biên dịch: Phan Nguyên

Vladimir Putin dường như đã sống sót qua mối đe dọa lớn nhất đối với chế độ của ông. Nhưng trong bao lâu nữa?

Mối đe dọa từ cuộc binh biến chống lại Vladimir Putin đã biến mất vào ngày 24 tháng 6 một cách đột ngột và kịch tính như khi nó nổ ra. Vào buổi sáng, Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu tập đoàn lính đánh thuê Wagner, đã đưa các đội hình xe bọc thép của mình tham gia cuộc hành quân 1.000 km tiến về Moskva, tuyên bố đã áp sát trong vòng 200 km và gây ra báo động ở Điện Kremlin. Nhưng đến tối, ông ra lệnh cho các cựu chiến binh thiện chiến của mình quay trở lại, nói rằng ông không muốn làm đổ máu người Nga. Các báo cáo trên mạng xã hội cho thấy các chiến binh của ông đang bắt đầu rút lui. Người phát ngôn Điện Kremlin cho biết ông Prigozhin sẽ tới Belarus.

Chính xác những gì ông Prigozhin hy vọng đạt được thông qua cuộc nổi dậy của mình, và những gì ông ấy thực sự có thể đã đạt được, vẫn chưa rõ ràng. Một cách diễn giải là Prigozhin đã cúi đầu trước sức mạnh của nhà nước Nga và may mắn sống sót. Mặt khác, nếu xét sự dễ dàng bất ngờ trong việc ông ta hành quân tiến về Moskva, ông ta có thể đã đạt được một số thỏa thuận chưa được công bố rõ ràng, chẳng hạn như về giới lãnh đạo quân sự. Dù theo cách nào, Putin đã cho thấy ông không còn có thể duy trì được trật tự giữa các lãnh chúa của mình. Ông đã bị suy yếu rất nhiều bởi thách thức này—và trong thế giới của ông, sự yếu đuối có xu hướng dẫn đến bất ổn hơn nữa.

Cáo buộc quân đội chính quy tấn công lực lượng của mình, Wagner đã nổi dậy một ngày trước đó, vào ngày 23 tháng Sáu. Với rất ít hoặc không hề có đổ máu, họ đã giành quyền kiểm soát trụ sở của Quân khu phía Nam ở Rostov – một trung tâm chỉ huy và hậu cần cho cuộc chiến ở Ukraine – và nhanh chóng lên đường hành quân về Moskva. Video trên mạng xã hội sau đó cho thấy giao tranh lẻ tẻ với quân đội chính quy ở vùng Voronezh, cách đó khoảng 600 km về phía bắc. Các báo cáo chưa được xác nhận cho rằng Wagner đã bắn hạ một số máy bay quân sự của Nga. Gạt phăng những chiếc xe tải đặt trên đường để cản đường họ, các đơn vị của Wagner được cho là đã di chuyển đến vùng Lipetsk, nơi các video cho thấy máy xúc đang đào đường để làm chậm đà tiến đoàn xe của Wagner.

Trong một bài phát biểu được sắp xếp vội vàng trước toàn quốc, vị tổng thống đang trong cơn bối rối đã cáo buộc Wagner “đâm dao sau lưng” quân đội đang chiến đấu ở Ukraine và thề sẽ có một phản ứng “mạnh mẽ”. Prigozhin vặn lại rằng binh sĩ của ông là “những người yêu nước” chiến đấu vì tương lai của nước Nga. Tại Moskva, Quảng trường Đỏ đã bị đóng cửa khi thị trưởng Sergei Sobyanin tuyên bố “các chiến dịch chống khủng bố”. Điện Kremlin bác bỏ suy đoán rằng ông Putin đã rời Moskva, sau khi dữ liệu theo dõi máy bay cho thấy máy bay của tổng thống đã bay về phía bắc trước khi tắt bộ phát đáp và không còn có thể theo dõi được nữa.

Sự xáo trộn trong hàng ngũ của Nga đã khiến Ukraine vui mừng. Liệu các lực lượng của họ có thể khai thác nó về mặt quân sự hay không vẫn còn chưa rõ ràng. Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, nói rằng “những người chọn con đường xấu xa sẽ tự hủy hoại chính mình”. Cuộc phản công của Ukraine, được phát động vào đầu tháng này, chỉ đạt được tiến bộ chậm chạp. Nga tuyên bố quân đội Ukraine đang “lợi dụng sự khiêu khích của Prigozhin” bằng cách tập trung vào cuộc tấn công gần Bakhmut, nơi diễn ra nhiều cuộc giao tranh đẫm máu có sự tham gia của Wagner. Các chỉ huy Ukraine cho biết họ vẫn chưa triển khai phần lớn lực lượng của mình và vẫn đang thăm dò các điểm yếu của Nga. Tuy nhiên, có vẻ như họ đã gây đủ áp lực lên Nga để gieo rắc sự hỗn loạn giữa các chỉ huy quân sự của nước này.

Mâu thuẫn giữa ông Prigozhin và bộ chỉ huy quân sự Nga đã rõ ràng trong nhiều tháng. Prigozhin đã phát triển một sự sùng bái cá nhân đối với bản thân, đặc biệt là trong số những người Nga theo chủ nghĩa dân tộc. Lực lượng của ông, ban đầu được sử dụng cho các chiến dịch quân sự ở Châu Phi, Syria và các nơi khác, đã đảm nhận một vai trò nổi bật ở Ukraine khi cuộc xâm lược của Putin bị đình trệ. Cùng với những cựu tù nhân được hứa hẹn sẽ được ân xá trong tương lai, những tân binh của Wagner thường tỏ ra là những chiến binh giỏi hơn các đơn vị chính quy của Nga. Trong các đoạn video, Prigozhin cáo buộc những người như Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Tham mưu trưởng quân đội Valery Gerasimov là bất tài, hèn nhát và cố tình không cung cấp vũ khí và đạn dược cho Wagner (ông thường cẩn thận không chỉ trích trực tiếp tổng thống Putin). Căng thẳng trở nên tồi tệ hơn rõ rệt sau khi Wagner tuyên bố đã chiếm được Bakhmut hồi tháng Năm. Những người lính đánh thuê rút khỏi mặt trận khi quân đội cố gắng kiểm soát họ.

Tuy nhiên, các video của ông Prigozhin vào ngày 23 tháng 6 rất đáng chú ý ngay cả khi xét đến các tiêu chuẩn thiếu tế nhị của ông. Ông đặt câu hỏi về cơ sở cho “chiến dịch quân sự đặc biệt” của ông Putin, cách Nga gọi cuộc xâm lược, nói rằng không có mối đe dọa thực sự nào đến từ Ukraine. Thay vào đó, các lãnh đạo Nga đã đưa đất nước vào chiến tranh vì lý do tham nhũng và hư vinh. Ông cũng khẳng định rằng các lực lượng Ukraine đang có bước tiến, trái với tuyên bố của Nga là đã đẩy lùi cuộc phản công; và rằng nhiều người Nga đã chết hơn con số mà Điện Kremlin thừa nhận.

Cơn thịnh nộ của ông trở nên đáng ngại khi ông tuyên bố rằng hàng nghìn chiến binh Wagner đã bị giết bởi một cuộc tấn công bằng tên lửa không phải do Ukraine tiến hành ở mặt trận, mà là “từ phía sau”, bởi các đơn vị quân đội Nga. Thề rằng Wagner sẽ “đáp trả sự ác ôn này”, ông tuyên bố một cuộc “hành quân vì công lý” chống lại quân đội Nga, nhưng vẫn cẩn thận nói rằng đó không phải là một “cuộc đảo chính” chống lại ông Putin. Thay vào đó, ông chỉ đích danh ông Shoigu, tuyên bố rằng ông này đã ra lệnh thực hiện cuộc không kích được cho là nhằm vào Wagner và sau đó “bỏ chạy như một con chó đẻ để tránh phải giải thích lý do tại sao ông ta cử trực thăng đến tiêu diệt các chàng trai của chúng ta”.

Prigozhin thề sẽ đưa 25.000 chiến binh đến nói chuyện phải quấy với kẻ thù của mình. “Cái ác do giới lãnh đạo quân sự đất nước mang lại phải bị ngăn chặn.” Và không nói chính xác mình sẽ làm gì, ông nói thêm: “Tôi yêu cầu không ai chống lại. Chúng tôi sẽ coi tất cả những ai chống cự là mối đe dọa và tiêu diệt họ ngay lập tức.” Các nguồn tin quân sự Ukraine ước tính rằng ông Prigozhin có khoảng 30.000 chiến binh dưới quyền, trong đó có lẽ 5.000 người đã tham gia vào cuộc nổi dậy.

FSB, cơ quan an ninh chính của Nga, tuyên bố sẽ truy tố ông Prigozhin “vì kêu gọi nổi dậy vũ trang”. Tướng Sergey Surovikin, phó chỉ huy chiến dịch Ukraine của Nga (có thời điểm là người chỉ huy toàn bộ chiến dịch), ngồi với khẩu súng trường tấn công trên đầu gối khi cầu xin các đơn vị Wagner: “Tôi yêu cầu các bạn dừng lại. Kẻ thù đang mong đợi tình hình chính trị ở đất nước chúng ta trở nên tồi tệ hơn.”

Nhưng không có kết quả. Sau khi nắm quyền kiểm soát trụ sở quân sự ở Rostov vào ngày 24 tháng 6, Prigozhin đã xuất hiện trên video mắng các tướng lĩnh Nga là “những tên hề”. Ông tuyên bố rằng họ sẽ được phép tiếp tục tiến hành cuộc chiến ở Ukraine, nhưng yêu cầu các Tướng Shoigu và Gerasimov đến nói chuyện với ông.

Sau vài giờ trì hoãn, Putin đã xuất hiện trên truyền hình. Ông cho biết đã liên lạc với các chỉ huy quân đội và an ninh, đồng thời tố cáo “sự phản bội nhân dân chúng ta” xuất phát từ các “tham vọng và lợi ích cá nhân quá đà”.

Ở một đất nước nơi lịch sử được đánh dấu bằng các cuộc nổi dậy và cách mạng vũ trang, ông Putin đã gợi lại bóng ma của cuộc cách mạng Bolshevik và những năm nội chiến sau khi đế quốc Nga rút khỏi Thế chiến I. “Chúng ta sẽ không để điều đó xảy ra lần nữa”, ông Putin tuyên bố.

Ông Prigozhin nhanh chóng trả lời: “Tổng thống đã mắc sai lầm sâu sắc khi nói về tội phản quốc. Chúng tôi là những người yêu nước, chúng tôi đã chiến đấu và đang chiến đấu vì tổ quốc. Chúng tôi không muốn đất nước tiếp tục sống trong tham nhũng, dối trá và quan liêu.”

Khi các nhà lãnh đạo phương Tây theo dõi tình hình, một số người lo ngại về sự an toàn của kho vũ khí hạt nhân Nga, vốn do tổng thống, bộ trưởng quốc phòng và tổng tham mưu trưởng kiểm soát. Bộ Ngoại giao Nga cảnh báo phương Tây về “bất kỳ ý định nào nhằm lợi dụng tình hình trong nước của Nga để đạt được các mục tiêu bài Nga của họ”.

Đến tối, các sự kiện dường như đang đến hồi gay cấn. Các báo cáo cho rằng các chiến binh Chechnya – cho đến nay vẫn trung thành với ông Putin – đang tiến vào Rostov. Các nhà ga trong và xung quanh thành phố chật ních người cố gắng rời đi. Trong khi đó, bên ngoài Moskva, quân đội vội vã thiết lập các trạm kiểm soát và chất các bao cát bên ngoài thành phố.

Sau đó, tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko, một đồng minh của Nga, người có nguy cơ mất quyền lực nếu ông Putin bị lật đổ, tuyên bố ông đã làm trung gian cho một thỏa thuận để giải quyết cuộc khủng hoảng do “việc tiến hành một cuộc thảm sát đẫm máu trên lãnh thổ Nga là không thể chấp nhận được”. Wagner đã đồng ý dừng cuộc hành quân của mình và “thực hiện các bước tiếp theo để giảm căng thẳng”, ông nói; Wagner đã được cung cấp một “lựa chọn hoàn toàn có lợi và có thể chấp nhận được”, và các chiến binh của họ được đảm bảo an ninh.

Bản thân ông Prigozhin ngay sau đó đã phát đi một đoạn băng ghi âm tuyên bố “hiểu được trách nhiệm nếu làm đổ máu người Nga ở bất cứ bên nào, chúng tôi đang quay đầu các đoàn xe của mình và quay trở về doanh trại dã chiến theo kế hoạch.” Kế hoạch đó có thể là gì vẫn còn là một bí ẩn. Dmitry Peskov, phát ngôn viên của ông Putin, cho biết các cáo buộc hình sự đối với ông Prigozhin sẽ được bãi bỏ và nhà lãnh đạo Wagner sẽ tới Belarus. Không có điều kiện nào được nêu ra. Các chiến binh Wagner không tham gia cuộc nổi dậy sẽ được đưa vào quân đội.

Prigozhin tuyên bố ông không có ý định lật đổ ông Putin mà muốn cải cách ban lãnh đạo quân đội. Liệu ông có thể đòi được Tướng Shoigu hay Gerasimov ra đi như một phần của thỏa thuận rút quân hay không vẫn chưa rõ ràng. Có thể thấy, họ đã không xuất hiện trong suốt cuộc khủng hoảng và việc loại bỏ được một trong hai người sẽ là một thành công đối với Prigozhin. Các câu hỏi khác chưa được trả lời là liệu Wagner có duy trì được bất kỳ sự tự trị nào hay không và liệu Prigozhin có tiếp tục đóng vai trò trong lực lượng đó hay không.

Cho đến nay, Putin đã cho phép Prigozhin một mức độ tự do bất ngờ trong việc chỉ trích chiến dịch của mình ngay cả khi những người gọi nó là một “cuộc chiến tranh” đang bị bỏ tù. Giờ đây, Wagner dường như đã có thể tổ chức một cuộc nổi dậy vũ trang và bị Putin gọi là kẻ phản bội mà không hề phải chịu hậu quả – ít nhất là cho tới lúc này. Giống như một sa hoàng đứng trước những cậu bé ngỗ ngược, ông Putin có thể thích các cấp dưới của mình kèn cựa lẫn nhau hơn là quay lại nhắm với ông sau nhiều thất bại trong chiến dịch quân sự ở Ukraine. Nhưng 24 giờ nổi loạn vừa qua chắc chắn không phải là những gì ông tưởng tượng. Lần đầu tiên kể từ khi trở thành người cai trị nước Nga vào năm 2000, Putin dường như đã kề cận việc đánh mất vương miện của mình.

Nghiên cứu quốc tế

Nước Nga đang đi về đâu?

Tác giả: Nguyễn Quang Dy

Đó là một câu hỏi nóng không chỉ cho các nhà nghiên cứu mà còn cho những người quan tâm đến nước Nga. Vận mệnh của một siêu cường quân sự như nước Nga có tác động rất lớn tới tương lai của nhiều quốc gia và trật tự thế giới. Tuy còn quá sớm để kết luận, nhưng sau quyết định sai lầm của Putin xâm lược Ukraine, nhất là sau cuộc binh biến đầy kịch tính của ông trùm Wagner là Prigozhin, một nước Nga “hậu Putin” đang tới gần hơn.

Hệ thống đang sụp đổ

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói trên chương trình “Face the Nation” (CBS, 23/06): “Cuộc nổi dậy của Prigozhin bộc lộ những rạn nứt về hệ thống. Nó thách thức trực tiếp quyền lực của Putin”. Theo Bộ Quốc phòng Anh, “Đây là thách thức lớn nhất đối với Nga trong thời gian gần đây. Cuộc binh biến có thể châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng, vì đó là sản phẩm của một hệ thống quản trị rối loạn sắp dẫn đến hỗn loạn” (bardak).

Các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách ở Washington có lý do để lo ngại rằng Putin có thể mất quyền kiểm soát kho vũ khí hạt nhân của mình nếu có một cuộc đảo chính chống lại ông ở Điện Kremlin. Liệu lịch sử có lặp lại như khi Liên Xô sụp đổ? Khi một siêu cường sụp đổ, nó có thể nguy hiểm hơn là khi trỗi dậy đe dọa thế giới. Vì vậy, Washington vừa mừng vừa lo, nhất là khi Trung Quốc đang trỗi dậy và chờ thời cơ.

Là một cựu sỹ quan KGB, Putin muốn thao túng bàn cờ chính trị như “phù thuỷ tạo âm binh”, để có lực lượng riêng chống đảo chính. Nhưng khi phù thuỷ đã hết phép màu thì âm binh có thể nổi dậy làm phản như Prigozhin đã làm. Dù có thuyết âm mưu hay không, chắc Putin cũng bị bất ngờ rằng mình đã “nuôi ong tay áo”. Kết cục là Putin càng bộc lộ sự bất an và cô độc, như hình ảnh ông tiếp khách với chiếc bàn quá dài trong điện Kremlin.

Theo các nhà quan sát, sự tương phản giữa Zelensky và Putin thật đáng kinh ngạc. Trong khi Zelensky thể hiện lòng dũng cảm, tình đồng đội và đoàn kết dân tộc, thì Putin thể hiện sự lo sợ, cô lập và chia rẽ. Khi Prigozhin tiến quân về Moscow, có tin đồn Putin đã rời thủ đô. Cuộc binh biến cho thấy “hệ thống của Putin đang sụp đổ và quá trình đó sẽ tăng tốc”.

Tuy còn quá sớm để dự đoán sự sụp đổ của hệ thống, nhưng sự ổn định của nước Nga bị lung lay tận gốc như “một người khổng lồ chân đất sét”. Thất bại của Putin trong việc ngăn chặn cuộc nổi dậy của Wagner là một quả bom nổ chậm nguy hiểm. Trong khi nhiều người Nga tại Rostov chào đón Wagner thì nhiều người Nga ở Moscow bỏ chạy khỏi thủ đô. Thất bại tiếp theo tại Ukraine sẽ làm cho tình hình nước Nga tồi tệ hơn, và ngược lại.

Lần đầu tiên người Nga đã chứng kiến quân đội hùng mạnh của họ và các cơ quan an ninh đáng sợ không thể ngăn chặn được đội quân Wagner tiến về Moscow, sau khi giành được quyền kiểm soát Rostov. Cuộc nổi dậy của đội quân Wagner do Prigozhin cầm đầu và việc ông ta vạch trần nguyên nhân của cuộc chiến tranh Ukraine sẽ được lan truyền nhanh trên chiến trường, và chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến tinh thần chiến đấu của quân đội Nga.

Bộ Quốc phòng Nga lo ngại Ukraine sẽ lợi dụng sự hỗn loạn do binh biến của Prigozhin để đẩy mạnh các cuộc phản công tại Bakhmut và Donbas, và dùng sự kiện mới để thuyết phục bạn bè phương Tây. Các nước đồng minh từng lập luận rằng nước Nga không thể bị đánh bại và khuyên Ukraine nên đàm phán với Putin, bây giờ sẽ im lặng. Giới tinh hoa Nga từng gắn bó với Putin để an toàn nay phải suy nghĩ lại về một nước Nga “hậu Putin”.

Là bạn hay thù

Vào đêm thứ bảy 24/6, sau khi có sự hòa giải của Tổng thống Belarus Lukashenko, Prigozhin đã hủy cuộc hành quân của Wagner khi chỉ cách Matxcơva 200 km, giúp tránh được cuộc tắm máu tiềm tàng ở Moscow. Theo Giáo sư Fiona Hill (Đại học Durham ở Anh) “Prigozhin hiện đang nói ra sự thật về thất bại quân sự của Nga và lý do chính thức cho cuộc xâm lược. Ông ta đã công khai nói ra những gì mà nhiều người khác đang nghĩ”.

Wagner là một đội quân đánh thuê chuyên nghiệp. Quan hệ giữa Putin (một nhà độc tài) và Prigozhin (một trùm tội phạm) là quan hệ cộng sinh cùng có lợi. “Không có Putin sẽ không có Prigozhin”. Chính Putin đã thừa nhận là nước Nga đã chi cho Wagner hơn một tỷ USD. Vì vậy, Wagner đã phục vụ rất đắc lực cho những mục tiêu quân sự của Putin ở nước ngoài, không chỉ ở Ukraine hiện nay, mà còn ở một số nước Châu Phi trước đây.

Tuy Putin đã để cho Prigozhin chỉ trích một số tướng lĩnh của Bộ Quốc phòng Nga, nhưng Prigozhin rất thận trọng, không bao giờ chỉ trích trực tiếp Putin. Nhưng khi Putin ủng hộ quyết định “thống nhất” quân đội của Bộ Quốc phòng, Prigozhin quyết không chịu từ bỏ quyền kiểm soát tập đoàn Wagner, và không chịu sáp nhập nó vào quân đội Nga. Prigozhin buộc phải đi nước cờ thế dù biết đó là hành động thách thức Putin.

Hơn 20.000 chiến binh Wagner dưới quyền Prigozhin đã thiệt mạng trong trận chiến đẫm máu ở Bakhmut. Khi đội quân Wagner có nguy cơ bị xóa sổ, Prigozhin buộc phải làm binh biến. Quyết định tiến quân về Moscow xuất phát từ tình huống tuyệt vọng chứ không định “đảo chính” để lật đổ Putin. Theo một số nguồn tin, kế hoạch binh biến của Prigozhin đã bị lộ. Tình báo của cả Nga và phương Tây đã biết trước kế hoạch đó ít nhất hai ngày.

Tuy Prigozhin thừa biết tiến quân vào Moscow sẽ đi vào cửa tử, nhưng không còn sự lựa chọn nào khác, mà phải đi một nước cờ thế. Vì vậy, khi Tổng thống Belarus Lukashenko đứng ra làm trung gian hòa giải thì Prigozhin vội vồ lấy như chiếc phao cứu sinh, chấp nhận rút quân ngay để sống lưu vong. Putin cũng nhân nhượng cho Prigozhin, “kẻ phản bội và khủng bố” được giữ lại mạng sống, vì lưu vong ở Belarus cũng như “cá nằm trên thớt”.

Cuộc binh biến của Wagner đã tạo cho Ukraine một cơ hội vàng để phản công đuổi quân Nga ra khỏi những vùng bị chiếm đóng. 11 sư đoàn thiện chiến của Ukraine, mà các cấp chỉ huy vừa được “tu nghiệp” ở châu Âu trở về, vẫn còn án binh bất động. Cuộc binh biến của Prigozhin là mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với 23 năm cầm quyền của Putin. Tuy Putin dễ bị tổn thương hơn sau vụ binh biến, nhưng chế độ Putin vẫn còn đứng vững.

Cuộc chiến tranh nhằm thay đổi chế độ ở Ukraine có thể làm lung lay chế độ ở Nga. Thực tế đó là một nghịch lý không chỉ với Putin mà còn với Mỹ và đồng minh.  Một nước Nga “hậu Putin” sẽ diễn ra nhanh hơn là người ta tưởng. “Đó là một cuộc cách mạng nhỏ trước một cuộc cách mạng lớn, và là “bước đầu của màn chót đối với Putin”.

Chưa phải lần cuối

Prigozhin đã được sự ủng hộ của mấy thế lực mạnh nhất nước Nga: Một là cơ quan tình báo quân đội (GRU), hai là cơ quan an ninh quốc gia (FSB); ba là chính bản thân Putin. Sự quản lý lỏng lẻo của GRU, sự nhân nhượng của quân đội, và sự che chở của Putin đã tạo cho Prigozhin và Wagner một vị trí đặc biệt như kiêu binh trong một triều đình thời trung cổ. Nhưng nước Nga của Putin hiện nay không phải là nước Nga của Peter Đại đế.

Đối với Wagner, GRU có vai trò quan trọng nhất, tin tưởng rằng Wagner vẫn hữu ích cho họ. Việc sử dụng các tập đoàn quân sự tư nhân làm nhà thầu phù hợp với mô hình chiến tranh mới của thế kỷ 21, không chỉ ở Nga mà còn ở Mỹ và các nước khác. Wagner vừa là sự tiếp nối của truyền thống cũ, vừa phản ánh xu hướng mới về chuyển đổi quyền lực, với sự xuất hiện của các tập đoàn tư nhân là trung tâm quyền lực mới.

Theo các chuyên gia, các nhà độc tài như Putin thường có ảo tưởng về quyền lực. Nhưng chế độ của Putin hóa ra dễ bị tổn thương hơn nhiều so với vẻ cứng rắn bên ngoài. Các tổn thất nhanh chóng của quân đội Nga tại Ukraine và sự yếu kém của họ đã buộc Putin phải dựa nhiều hơn vào Wagner. Nhưng hệ quả là Prigozhin đã cạnh tranh với Bộ Quốc phòng Nga và vượt khỏi tầm kiểm soát.

Theo các nguồn tin tình báo, hơn 35.000 binh sĩ Nga thiệt mạng và 154.000 người bị thương, trong khi Nga mất 2.000 xe tăng và 900 xe bọc thép. Chỉ tính từ 12/2022 đến 5/2023, hơn 20.000 quân Nga đã thiệt mạng và 80.000 người bị thương. Cuộc binh biến của Wagner cho thấy nước Nga rất bất ổn, và sớm có các vụ hỗn loạn tiếp theo.

Trước ngày 24/2/2022, Putin tuy là một người không đáng tin và hiếu chiến, nhưng qua các cuộc hành quân tại Syria, Crimea và những nơi khác, ông ấy vẫn là một chiến lược gia đầy năng lực. Nhưng sau sự kiện này, Putin cho thấy ông đã phạm sai lầm lớn khi xâm lược một nước khác không đe dọa nước Nga, và cuộc binh biến chết yểu cuối tuần qua của đội quân đánh thuê Wagner do Prigozhin cầm đầu, đã hủy hoại hào quang của Putin.

Dù không có đảo chính thì Kremlin cũng đã bị khốn đốn. Cuộc binh biến của Prigozhin là thách lớn đầu tiên đối với chế độ Putin, nhưng chắc không phải là lần cuối. Phương Tây không thể làm được gì hơn là để cho sự kiện chính trị này tiếp diễn như một bi hài kịch. Những gì đã diễn ra trong ba ngày qua là một cảnh báo về tương lai đen tối của nước Nga. Chỉ trong vòng một ngày, cuộc binh biến của Prigozhin đã tạo ra một sự hỗn loạn lớn.

Cuộc chiến ở Ukraine đã bào mòn nguồn lực của nước Nga và cuộc binh biến của Wagner càng làm cho nước Nga bất ổn, đặt Moscow trước các thách thức nội bộ mới. Chắc Prigozhin không phải là thách thức cuối cùng. Tuy chưa ai đủ mạnh để lật đổ Putin, nhưng mỗi người trong số họ sẽ làm lung lay quyền lực và uy tín của Putin và nước Nga. Kết cục là họ có thể làm tê liệt chính quyền Nga và làm suy yếu vị thế quân sự của Nga ở Ukraine.

Tham khảo

Putin finally learns the lesson all tyrants learn, Max Boot, Washington Post, June 24, 2023
The Putin system is crumbling, Gideon Rachman, Financial Times, June 25, 2023
Revolt Raises Searing Question: Could Putin Lose Power? Anton Troianovski, Foreign Affairs, June 25, 2023
The Beginning of the End for Putin? Liana Fix and Michael Kimmage, Foreign Affairs, June 27, 2023
What comes after Putin? Mark Galeotti, Foreign Affairs, June 30, 2023
What really went down between Putin and Prigozhin? Paul Wood, Spectator, June 30, 2023
Putin’s Fate is Now Tied to Prigozhin’s, Valerie Hudson, National Interest, June 30, 2023

Bước đường cùng của Putin (Ngô Nhân Dụng)

Những truyện trinh thám, gián điệp thường kể những màn rất ly kỳ, rắc rối, khó hiểu trước khi kết thúc. Câu chuyện Vladimir Putin đang diễn ra đúng theo cách này.

Gần hai tuần lễ sau khi Yevgeny Prigozhin dẫn đạo lính đánh thuê Wagner về đe dọa Matskva rồi rút quân, tự mình chạy qua xứ Belarus, bỗng có tin Prigozhin đã trở về thành phố St. Petersburg rồi, và có thể đã có mặt ở thủ đô Nga! Chính Alexander Lukashenko, tổng thống Belarus, xác nhận tin này trước mặt hàng chục phóng viên, một việc xưa nay ít khi ông ta làm, nhất là có cả mấy nhà báo ngoại quốc.

Ông ta còn nói chính mình đã điện thoại với Prigozhin nhiều lần, bàn chuyện tương lai nhóm Wagner sẽ làm gì. Khi được hỏi liệu Putin sẽ giết Prigozhin hay không, Lukashenko quả quyết Prigozhin vẫn hoàn toàn tự do, còn bào chữa rằng Putin “không thù hằn và độc ác” như vậy. Ai cũng biết hàng trăm người bị nghi ngờ chống đối Putin đã chết một cách bí mật, phần lớn rớt từ trên lầu cao xuống, hoặc nhảy lầu tự sát, bên trong nước Nga cũng như khi đang ở Ấn Độ.

Sự thật Prigozhin có qua xứ Belarus hay không cũng chưa chắc, dù Lukashenko nói như vậy khi giàn xếp với Putin cho tay này chạy qua tị nạn. Một viên chức bộ Quốc phòng Mỹ nói với báo Newsweek rằng sau cuộc nổi dậy bất thành Prigozhin có thể vẫn ở trong nước Nga.

Một điều khó hiểu khác, là bản tin cơ quan Tình Báo Nga FSB ở St. Petersburg đã trả lại cho Prigozhin nhiều tài sản, kể cả vũ khí, đã tịch thâu sau cuộc khám nhà. Cuộc khám xét dinh thự tráng lệ của Prigozhin được phơi bày trên ti vi cho thấy cả những mớ tóc giả và quần áo để ông ta hóa trang, với các hình ảnh chụp sẵn. Theo Newsweek, mạng Fontanka ở St. Petersburg loan báo theo nguồn tin muốn giấu tên, cảnh sát đã trả lại cho Prigozhin những thoi vàng và tiền mặt tổng cộng 10 tỷ đồng rúp, gồm 80 thùng giấy chứa đầy tiền trị giá $66.7 triệu mỹ kim trong một xe tải nhỏ, minivan; cùng với $47 triệu trong một chiếc van khác.

Những tài sản trên được trả lại như thế nào, trong khi Prigozhin còn “tị nạn” ở Belarus? Theo sở cảnh sát thành phố, tất cả được trao cho một người tài xế của ông trùm Wagner. Bác tài đã “được ủy quyền” ngày 2 tháng 7! Bằng cách nào Prigozhin có thể ủy quyền cho bác tài xế? Không ai biết!

Vẫn theo “tin mật” của Fontanka, cảnh sát không muốn trả lại những tài sản nặng mấy tấn này nhưng phải chịu thua “vì có lệnh từ trên xuống!” Ai từ trên đã ra lệnh? Chỉ một người có khả năng này là Vladimir Putin. Trong khi đó, các báo, đài của chính phủ Nga vẫn liên tiếp đả kích Prigozhin và loan tin cuộc điều tra tội lỗi của ông “đầu bếp của Putin” vẫn đang tiến hành! Điều này lại mâu thuẫn với những lời của Dmitry Peskov, phát ngôn viên điện Kremlin nói trước đây, khi loan báo chính phủ Nga sẽ bỏ qua không truy tố tội nổi loạn vì Prigozhin đã chịu thua chạy qua Belarus.

Tấn kịch diễn ra trong hai tuần với mâu thuẫn này chồng lên trên mâu thuẫn khác. Buổi sáng ngày 24 tháng 6, khi quân Wagner trên đường tiến về thủ đô, ông Putin lên ti vi kết tội những “tên phản bội” và thể sẽ “cương quyết trừng trị.” Buổi tối, Dmitry Peskov loan báo nhóm Wagner đã rút đi và cuộc điều tra đã kết thúc, không còn ai bị truy tố nữa. Lukashenko báo tin Prigozhin đã chịu qua nước mình nhưng không ai thấy một hình ảnh nào của ông ta đang ở Belarus. Ti vi còn chiếu hình ảnh một trại lính cũ đang được tu sửa chuẩn bị cho quân Wagner về trú đóng, nhưng cuối cùng không thấy một binh sĩ đánh thuê nào rời khỏi các căn cứ ở miền Nam nước Nga. Prigozhin lại phát hành một đoạn phim trong đó ông ta hứa hẹn những chiến thắng mới của đạo quân Wagner, mà không tiết lộ ông ta đang ở đâu.

Từ khi bắt đầu đánh Ukraine, Vladimir Putin đã sai quốc hội làm luật trừng trị, phạt tù đến 15 năm, tất cả những ai phê bình, chỉ trích cuộc chiến. Nhưng lính đánh thuê Wagner đã bắn hạ mấy trực thăng và một chiến đấu cơ tối tân, giết hàng chục sĩ quan và binh lính, tại sao không hề bị hỏi tội? Prigozhin không những đã chỉ trích mà còn vạch ra rằng không có lý do nào phải đánh Ukraine, những lời tố cáo chế độ ở Kyiv theo chủ trương “quốc xã” là hoàn toàn bịa đặt! Hơn nữa, Prigozhin còn nói thẳng rằng cuộc chiến Ukraine sau 16 tháng qua đã hoàn toàn thất bại; dân Nga không biết chỉ vì bị che giấu! Prigozhin vẫn hoàn toàn tự do sau khi nói những sự thật trắng trợn như vậy!

Những điều mâu thuẫn khó hiểu trên đây chỉ là những chuyện nhỏ so với một niềm bí mật lớn nhất, là “Tại sao trong suốt thời gian đám quân Wagner nổi loạn, tất cả guồng máy quân sự, cảnh sát, mật vụ của Putin vẫn không hề ra mặt, phản ứng?” Tại sao tất cả bộ máy quân sự ở thành phố Rostov đã không chống cự mà hầu như đồng lõa, quy hàng với quân Wagner? Một điều khó hiểu khác: Putin vốn là cựu sĩ quan mật vụ KGB, chung quanh quy tụ các đồng nghiệp mật vụ từ hơn 20 năm nay, tại sao điện Kremlin lại hoàn toàn không biết tin trước đám lính đánh thuê sắp tiến về thủ đô làm loạn?

Những điều khó hiểu trên đây chỉ có thể giải thích bằng một lý do, là Vladimir Putin không còn nắm vững quyền lực trong tay nữa. Một lãnh tụ độc tài thường tiêu diệt ngay những mầm mống chống đối trước khi ngóc đầu, Putin đã không làm được. Ông ta biết không thể ra lệnh cho guồng máy quân sự và an ninh, cũng không dám trừng phạt những người không tuân theo mệnh lệnh của mình.

Một lý do khiến Putin phải để cho Prigozhin được tự do, xuất hiện ở hai thành phố lớn nhất nước Nga, là vì ông ta thấy vẫn cần nhờ đám quân Wagner trong cuộc chiến Ukraine. Đám lính đánh thuê này, trong đó có nhiều người được tuyển mộ từ nhà tù đem ra, là lực lượng duy nhất đã thắng trận ở Ukraine. Trong lúc quân đội Ukraine bắt đầu cuộc phản công toàn diện, lực lượng chính quy của quân đội Nga hoàn toàn bất lực, chỉ trông nhờ vào những bãi mìn và hầm hố đào sẵn để phòng thủ. Putin có thể mặc cả để đám quân Wagner trở lại chiến trường Ukraine cứu vãn những gì còn lại.

Hơn nữa, Putin biết rằng không thể nào “giải giới” đám lính đánh thuê này. Bộ quốc phòng Nga đã cho phép các lính Wagner được gia nhập quân đội, nhưng không mấy người hưởng ứng vì không ai tin tưởng. Quân Nga không thể dùng sức tấn công quân Wagner vì nếu giỏi như thế thì họ đã không cần dùng đám lính đánh thuê này ở Ukraine! Cũng không thể dùng bom và hỏa tiễn tiêu diệt quân Wagner, vì sau đó sẽ lấy ai đánh nhau ở Ukraine?

Putin đang tìm cách tạo nên một lực lượng quân sự mới có thể thay thế đám lính Wagner. Sau ngày 24 tháng 6, Putin bắt đầu cấp cho Đạo binh Vệ Quốc (Rosgvardiya) những vũ khí hạng nặng, như xe thiết giáp, để có thể gửi ra chiến trường, theo báo Newsweek.

Nhưng lực lượng Wagner không phải chỉ đánh nhau ở Ukraine mà còn trải ra khắp thế giới, từ Venezuela, Syria đến các nước Phi châu! Làm cách nào Putin có thể gửi lính đi nửa vòng trái đất qua tước khí giới đám quân Wagner đang hoạt động rải rác ở hàng chục nước, như Syria, Cộng Hòa Trung Phi hay Libya?

Chính Putin thú nhận trong năm qua đã trả cho Prigozhin hai tỷ mỹ kim, để nuôi đạo lính đánh thuê và cung cấp thực phẩm cho quân đội Nga. Nhưng Prigozhin đang sử dụng những đám lính Wagner này để “kinh tài,” có thể tự sống được dù Putin không ký hợp đồng thuê mướn nữa. Đó là những hoạt động phi pháp, từ buôn khí giới đến bán thuốc lá lậu, và giúp các tỷ phú Nga rửa tiền, chuyển ngân ra ngoại quốc. Quân Wagner cũng làm chủ nhiều quặng mỏ ở các nước châu Phi, một nguồn lợi không cần khai báo!

Cuộc chiến Ukraine làm chế độ Putin đang suy sụp về quân sự. Mặt trận kinh tế còn đáng lo hơn. Dân Nga thiếu hàng hóa vì bị cả thế giới cấm vận, chỉ còn giữ được giao thương với Trung Quốc và Ấn Độ. Nước Nga vẫn sống nhờ xuất cảng dầu lửa, nhưng từ khi Putin đánh Ukraine, các nước Âu châu đã ngưng mua dầu khí của Nga, một nguồn ngoại tệ bị cắt đứt. Giá dầu lửa khi lên khi xuống, hiện nay đang xuống thấp. Nói chung, cả thế giới đang tìm các nguồn năng lượng mới, những nước xuất cảng dầu không có tương lai.

Bộ trưởng ngoại giao khối Liên hiệp Âu châu, Josep Borrell mới bày tỏ mối lo ngại, trước khi đến dự cuộc họp 2 ngày của 27 quốc gia tại Brusselles. Ông nói, khi Vladimir Putin thấy địa vị của mình lung lay thì sẽ trở thành một con người nguy hiểm hơn. “Putin đã mất độc quyền điều động vũ lực nhưng một nước Nga bất ổn là điều đáng lo nhất!”

Chính phủ các nước Âu Mỹ đều đang bàn kín những kế hoạch đối phó với một nước Nga “hậu Putin.” Có lẽ người đang lo tính toán nhiều nhất là Tập Cận Bình. Chủ tịch Cộng sản Trung Quốc có thể cứu “ông bạn chí thân” Putin bằng cách bắt đầu những cuộc đàm phán để chấm dứt cuộc chiến tranh Ukraine. Nhưng Putin có chấp nhận hay không là điều không ai biết chắc.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn: https://www.voatiengviet.com/a/buoc-duong-cung-cua-putin/7172524.html

Điện Kremlin: Tổng thống Putin 'đã gặp' thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin sau vụ binh biến

10.07.2023 - BBC

Xuất thân là người buôn bán, nấu bếp và đi tù vì trộm cắp, Prigozhin được TT Putin tin cậy và cung cấp tiền tỷ để xây dựng quân Wagner

Điện Kremlin vừa xác nhận Tổng thống Putin 'đã gặp' thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin trong tuần ngay sau vụ binh biến tháng trước gây chấn động nước Nga.

Ông Dmitry Peskov, phát ngôn viên của Phủ Tổng thống Nga xác nhận ông Prigozhin "là một trong số 35 người được mời tới Moscow".

Thời điểm diễn ra cuộc gặp đó là năm ngày sau vụ nổi loạn của quân Wagner, ngày 23/06.

Theo ông Peskov nói hôm 10/07 thì "Tổng thống đã đánh giá tình hình hoạt động của công ty Wagner ở chiến trường Ukraine".

Trước đó, ông Alexander Lukashenko, tổng thống nước láng giềng Belarus nói Prigozhin "đã sang Minsk, nhưng rồi đã về lại Nga".

Theo lời mời của Lukashenko, quân Wagner "sẽ chuyển sang đóng ở Belarus" trong thỏa thuận họ ngừng tiến quân về Moscow từ phía Nam trong cuộc nổi loạn kéo dài 24 giờ.

Sau khi tuyên bố quân Wagner phải giải giáp, chia các đơn vị để gia nhập quân đội Nga, nay chính quyền Nga có vẻ "nghĩ lại"?

Ông chủ Wagner 'được hứa hẹn đạn dược' sau khi dọa rút lui

Putin sẽ làm gì tiếp theo?

Lukashenko nói đã thuyết phục Putin ‘đừng xóa sổ nhóm Wagner’

Wagner tiếp tục tuyển quân - phát hiện của BBC

Một mặt, chính quyền nói binh biến là tội phản quốc, mặt khác vẫn không trừng trị quân Wagner.

Xuất thân là người buôn bán, nấu bếp và đi tù vì trộm cắp, Prigozhin được TT Putin tin cậy và cung cấp hàng tỷ USD để xây dựng quân Wagner.

Không chỉ xác nhận nhà nước Nga bỏ ra hai tỷ USD chi cho hoạt động của quân Wagner từ năm ngoái, tập trung vào các chiến dịch tàn ác ở Ukraine, ông Putin còn cho biết sẽ điều tra công ty mẹ của Wagner là Concorde, tập đoàn cung ứng thực phẩm, hậu cần cho quân đội Nga.

Nhà chức trách Nga nói họ cần biết có thất thoát, tham nhũng gì trong làm ăn của Concorde hay không.

Chính quyền cũng cho khám trụ sở của Wagner ở Moscow và thu nhiều tiền mặt.

Nhưng tin về "cuộc gặp ở Moscow" cho thấy Wagner có thể được đối xử nương nhẹ.

'Prigozhin ủng hộ tổng thống vô điều kiện'

Theo Peskov thì TT Putin "cũng đánh giá tình hình hôm 24/06 (tức vụ binh biến) và "lắng nghe các chỉ huy giải thích".

NGUỒN HÌNH ẢNH,REUTERS

Chụp lại hình ảnh,

Văn phòng Tập đoàn Wagner ở St Petersburg

Vẫn ông Peskov nói ông Putin "gợi ý họ kiếm việc làm ở đâu, và sử dụng khả năng tác chiến như thế nào".

Dmitry Peskov nói "Prigozhin nói với ông Putin rằng ông ta ủng hộ Tổng thống vô điều kiện".

Đài BBC theo dõi tuyến đường bay của chiếc phản lực cơ tư nhân chở Prigozhin hồi cuối tháng 6 và cho rằng ông ta "bay sang Belarus rồi về Nga ngay trong ngày".

Vụ binh biến khiến nhiều nhà bình luận người Nga và châu Âu nêu đánh giá rằng vị thế của ông Putin bị suy yếu nhiều.

Một trong những lý do là thay vì dựa vào quân đội, ông ta tin cậy khối an ninh (FSB) và tình báo quân đội (GRU) và các thủ lĩnh có quân đội riêng như Ramzan Kadyrov và Yevgeny Prigozhin.

Thế nhưng, an ninh và tình báo quân đội Nga đã thất bại trong việc dự báo vụ binh biến.

Các lực lượng "được tin yêu" cũng hoàn toàn án binh bất động khi nhóm Wagner được ông Putin chi tiền nuôi dưỡng làm loạn.

Các công ước quốc tế cấm sử dụng lính đánh thuê nhưng chính quyền Nga lại trực tiếp ủng hộ Wagner như cánh tay nối dài của Kremlin ở châu Phi và Ukraine.

Prigozhin kéo quân từ Rostov-on-Don về phía Moscow để đòi hạ bệ các tướng của Bộ Quốc phòng nhưng đến nay, các tướng cao cấp nhất như Valery Gerasimov và Sergei Shoigu vẫn tại vị.

Gây ra binh biến mà "không bị sao" cho thấy thế lực của Prigozhin còn rất mạnh, và hiện không rõ vai trò tới của ông ta là gì.

Tập đoàn Wagner vẫn không ngừng chiêu mộ quân trên khắp nước Nga chỉ vài ngày sau cuộc binh biến, theo điều tra của đài BBC.

Các nước Nato theo dõi kỹ mọi động thái của quân Wagner.

Sau khi có tin họ tới Belarus, Ba Lan đã điều một số đơn vị bộ binh cơ giới tới tăng cường cho biên giới với Belarus.

Tuy thế, mới nhất đây, một quan chức Belarus nói rằng quân Wagner không tới nhận các lều trại dành cho họ ở Belarus và họ vẫn ở Nga. Lực lượng này lúc cao điểm có tới 25 nghìn quân, theo chính lời Prigozhin.

NGUỒN HÌNH ẢNH,MATTHEW GODDARD/BBC

Chụp lại hình ảnh,

Sau khi có tin quân Wagner chuyển tới Belarus, Ba Lan đã điều một số đơn vị bộ binh cơ giới tới tăng cường cho biên giới với Belarus

Chừng đó nữa, gồm nhiều lính đánh thuê là phạm nhân Nga, đã tử trận tại Ukraine, theo lời cáo buộc của Prigozhin rằng quân đội Nga "không cung cấp đạn dược khiến Wagner chết nhiều quân".