Chuyến thăm của Lula khẳng định ảnh hưởng của Trung Quốc ở châu Mỹ Latinh (Thanh Phương)

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva tại Brasilia,
Brazil ngày 04/04/2023. AP – Eraldo Peres 

Hôm nay, 12/04/2023, tổng thống Brazil Lula da Silva đặt chân đến Trung Quốc mở đầu chuyến viếng thăm chính thức trong ba ngày để “tăng cường quan hệ” với đối tác thương mại hàng đầu của Brazil. Trong chuyến đi này, theo dự kiến ông Lula sẽ gặp chủ tịch Tập Cận Bình vào thứ Sáu, đặc biệt là để bàn về cuộc chiến Ukraina. Nguyên thủ quốc gia Brazil cũng sẽ gặp các lãnh đạo khác của chế độ Bắc Kinh như thủ tướng Lý Khắc Cường và tân chủ tịch Quốc Hội Triệu Lạc Tế.  

Chuyến công du này của vị tổng thống cánh tả không chỉ cho thấy mối quan hệ đặc biệt giữa Brazil với Trung Quốc, mà còn khẳng định ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh về địa chính trị và kinh tế ở châu Mỹ Latinh, khu vực mà cho tới gần đây vẫn là “sân sau” của Hoa Kỳ.  

Nhật báo Pháp Le Figaro hôm qua, 11/04/2023, trích lời bà Leticia Simões, một chuyên gia về Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược của Đại học Liên bang Rio de Janeiro, ghi nhận: “Trung Quốc xem Brazil như là một lãnh đạo khu vực ở châu Mỹ Latinh”. 

Một ngày trước khi bay sang Trung Quốc, chính ông Lula cũng đã tuyên bố: “Trung Quốc nay là một đối tác thiết yếu đối với Brazil và châu Mỹ Latinh. Chúng tôi muốn tăng cường mối quan hệ đó”. Tổng thống Brazil còn cho biết ông sẽ mời chủ tịch Tập Cận Bình sang thăm Brazil để cho lãnh đạo chế độ Bắc Kinh thấy “những dự án nào mà Brazil muốn thu hút đầu tư của Trung Quốc”.

Trao đổi mậu dịch giữa Trung Quốc và Brazil vào năm ngoái đã đạt mức kỷ lục là 152 tỷ đôla, tăng gấp 20 lần so với năm 2004, khi tổng thống Lula lần đầu tiên viếng thăm Bắc Kinh lúc ông lên nắm quyền lần thứ nhất (2003-2010). 

Theo dự kiến, khoảng 20 hiệp định song phương sẽ được ký kết nhân chuyến viếng thăm Trung Quốc của tổng thống Brazil, trong đó có hợp đồng chế tạo một vệ tinh nhân tạo Brazil-Trung Quốc quan sát Trái đất. Đặc biệt, hai nước cũng dự trù sẽ giao thương với nhau mà không cần đến đồng đôla. 

Theo lời bà Fernanda Magnotta, chuyên gia về quan hệ Brazil-Trung Quốc-Hoa Kỳ tại một trường đại học ở São Paulo, đã có những lời đồn đoán về việc Brazil sẽ tham gia vào dự án “con đường tơ lụa mới” của Trung Quốc và điều này dĩ nhiên là sẽ làm phật lòng Hoa Kỳ. Hiện giờ, đã có 7 quốc gia Nam Mỹ, trong đó có hai nước lớn là Chilê và Achentina, tham gia vào dự án khổng lồ này. 

Dầu sao thì Brazil nay cũng đã là quốc gia thu hút đầu tư Trung Quốc nhiều nhất khu vực, với 6 tỷ đôla vào năm 2021. Từ nhiều năm qua, Trung Quốc đầu tư ồ ạt vào các công trình cơ sở hạ tầng trọng yếu của Brazil: đường xá, viễn thông, thủy điện… Brazil thậm chí còn cho phép triển khai mạng điện thoại di động 5G của tập đoàn Trung Quốc Hoa Vi bất chấp phản ứng của Mỹ.  

Trong khi ảnh hưởng của Trung Quốc ở châu Mỹ Latinh ngày càng lớn, thì ảnh hưởng của Hoa Kỳ đang suy giảm. Trên tờ Le Figaro, chuyên gia Fernanda Magnotta nhấn mạnh: “Đối với Hoa Kỳ, Brazil và châu Mỹ Latinh không phải là những ưu tiên, Mỹ không có những dự án lớn trong khu vực, cũng như không đóng góp những nguồn lực đáng kể. Điều này đã tạo ra một khoảng trống, mà Trung Quốc đang lấp đầy theo hướng có lợi cho họ”.

Trước chuyến đi Trung Quốc của tổng thống Lula, chính Ủy ban Ngoại giao Thượng viện Mỹ đã tỏ ra quan ngại về sự suy giảm ảnh hưởng của Hoa Kỳ ở châu Mỹ Latinh. Nhưng không chỉ gia tăng đầu tư, Bắc Kinh còn đang nỗ lực thu phục các nước trong khu vực để củng cố chính sách “một nước Trung Quốc duy nhất”.

Vào đầu thập niên 2000, châu Mỹ Latinh là khu vực có nhiều quốc gia công nhận Đài Loan nhất. Nay, theo chuyên gia Fernanda Magnotta, với ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc, ở Nam Mỹ chỉ còn Paraguay giữ quan hệ với Đài Bắc. Nhưng sớm muộn gì chắc là nước này rồi cũng sẽ ngả vào tay Bắc Kinh. 

Thanh Phương

Nguồn: https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20230412-chuy%E1%BA%BFn-th%C4%83m-c%E1%BB%A7a-lula-kh%E1%BA%