Phần Lan chính thức gia nhập liên minh quân sự Nato

NGUỒN HÌNH ẢNH,OLIVIER MATTHYS/EPA-EFE/REX/SHUTTERSTOCK

Tác giả,Paul KirbyVai trò,BBC News

04.04.2023

Cờ Phần Lan sẽ được kéo lên tại trụ sở của NATO ở Brussels, đánh dấu việc quốc gia láng giềng phía tây của Nga trở thành thành viên thứ 31 của liên minh quân sự Phương Tây.

Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto và Ngoại trưởng Hoa Kỳ sẽ cùng các bộ trưởng NATO có mặt trong lễ gia nhập.

Việc Phần Lan vào Nato là một bước lùi đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đã nhiều lần phàn nàn về sự mở rộng của Nato trước khi tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine.

Chiều dài biên giới của Nga với các quốc gia thành viên Nato hiện đã được nhân đôi.

Phần Lan có chung đường biên giới phía đông dài 1.340 km với Nga và đã chính thức nộp đơn xin gia nhập liên minh an ninh phương Tây cùng với Thụy Điển vào tháng Năm năm ngoái, do cuộc chiến của Nga.

Cả hai nước này trước đây theo đuổi chính sách không liên kết. Tuy nhiên, khi phải đối mặt với một quân đội Nga ngày càng hiếu chiến, họ muốn có bảo đảm là sẽ được bảo vệ theo Điều 5 Nato, theo đó nói một cuộc tấn công vào bất kỳ thành viên nào của khối cũng đều bị coi là cuộc tấn công vào toàn bộ Nato.

Cuộc xâm lược của Nga đã khiến dư luận Phần Lan nghiêng mạnh về việc gia nhập Nato, với tỷ lệ ủng hộ là 80%.

Đơn của Thụy Điển hiện đang bị kẹt với việc Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cáo buộc Stockholm ủng hộ các chiến binh người Kurd và cho phép họ biểu tình trên đường phố. Hungary cũng chưa chấp thuận cho Thụy Điển tham gia.

Con đường gia nhập của Helsinki kéo dài chưa đầy một năm và buổi lễ hôm thứ Ba trùng với lễ kỷ niệm 74 năm ngày thành lập Nato vào năm 1949.

Phần Lan sẽ chính thức gia nhập khi Ngoại trưởng Pekka Haavisto trao giấy tờ gia nhập cho Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken.

"Đây thực sự là một ngày lịch sử. Đó là một ngày tuyệt vời đối với liên minh," Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg phát biểu trước buổi lễ.

"Phần Lan là một đồng minh tuyệt vời, rất có năng lực, chia sẻ các giá trị của chúng tôi, và chúng tôi trông đợi một sự chuyển tiếp liền mạch để nước này có một vị trí thích hợp trong liên minh," Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO Julianne Smith nói với BBC. Bà cho biết bà hy vọng Thụy Điển cũng sẽ tham gia hội nghị thượng đỉnh NATO tiếp theo tại Lithuania vào tháng Bảy.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko cảnh báo rằng nếu các đồng minh NATO mới của Phần Lan triển khai lực lượng hoặc tài nguyên ở nước này, Moscow "sẽ thực hiện các bước bổ sung để đảm bảo an ninh quân sự của Nga một cách đáng tin cậy".

Hôm Chủ nhật, Đại sứ Nga tại Belarus, ông Boris Gryzlov, cho biết Moscow sẽ di chuyển vũ khí hạt nhân chiến thuật đến gần biên giới phía tây của Belarus để "tăng khả năng đảm bảo an ninh". Tuy nhiên, tổng thư ký NATO cho biết họ chưa thấy bất kỳ thay đổi nào về hạt nhân của Nga.

Nato giờ đây sẽ có bảy thành viên ở Biển Baltic, tiếp tục cô lập đường tiếp cận ven biển của Nga tới St Petersburg và vùng Kaliningrad.

Phần Lan gia nhập NATO: Thêm một thất bại của Putin!

Mai Vũ Phạm
8 tháng 4, 2023
Saigon Nhỏ

Quân nhân Phần Lan cắm quốc kỳ của quốc gia này tại Trụ sở NATO ở Brussels, Bỉ vào ngày 04 Tháng Tư năm 2023. Phần Lan chính thức gia nhập NATO vào thứ Ba, 4 Tháng Tư, khi Bộ trưởng Ngoại giao Pekka Haavisto trao hiệp ước gia nhập đã ký cho Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. (Ảnh: Dursun Aydemir/Anadolu Agency via Getty Images)
Báo cáo Hạnh phúc Thế giới của Liên Hợp Quốc công bố tháng trước Finland (Phần Lan) vẫn tiếp tục giữ vững vị trí “Quốc gia hạnh phúc nhất thế giới.” Đây là năm thứ sáu quốc gia này liên tiếp giữ vị trí số một. Các chuyên gia sử dụng một số yếu tố để đánh giá mức độ hạnh phúc, bao gồm sức khỏe thể chất và tinh thần, chính phủ không tham nhũng và hoạt động hiệu quả.

“Mục tiêu cuối cùng của chính trị và đạo đức phải là hạnh phúc của con người“, Jeffrey Sachs, một trong những tác giả của báo cáo, đồng thời là Giám đốc Trung tâm Phát triển Bền vững tại Đại học Columbia, Hoa Kỳ cho biết.

Khi chính quyền của một quốc gia đặt lợi ích, an toàn, và hạnh phúc của toàn dân là mục tiêu tối quan trọng, đó mới thực sự là một chính quyền “do dân, vì dân.”

Hạnh phúc nhân đôi
Từng là một phần của đế chế Nga, Phần Lan lo ngại sẽ trở thành mục tiêu tiếp theo của Putin. Phần Lan hiểu rất rõ về Nga, vì nước này từng là nạn nhân của cuộc tấn công vũ lực của Moscow trong Chiến tranh Mùa đông 1939-1940. Kết quả là Phần Lan đã để mất khoảng 10% lãnh thổ vào tay Moscow. Kể từ đó, Phần Lan chọn thái độ trung lập vì nghĩ rằng đây là cách tốt nhất để tránh “chọc tức” Nga. Nhưng cuộc xâm chiếm Ukraine của Putin đã gửi một thông điệp rõ “như ban ngày” tới các nước láng giềng, trong đó có Phần Lan, rằng Putin có thể đơn phương đổ quân xâm lược quốc gia khác.

Liên Hợp Quốc công bố tháng trước Finland (Phần Lan) vẫn tiếp tục giữ vững vị trí “Quốc gia hạnh phúc nhất thế giới.” (Ảnh: Sergei Gapon/Anadolu Agency via Getty Images)
Theo thăm dò trong nước, ngay sau cuộc xâm chiếm của Nga với Ukraine, khoảng 78% người dân Phần Lan ủng hộ nước này gia nhập NATO. Niềm hạnh phúc của người dân Phần Lan vừa được nhân đôi khi nước này chính thức trở thành thành viên thứ 31 của liên minh quân sự NATO (Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương – North Atlantic Treaty Organization) vào ngày 4 Tháng Tư năm 2023. Quá trình gia nhập NATO của Helsinki đã diễn ra nhanh chóng, mặc kệ đe dọa của Nga.

Tầm quan trọng chiến lược của NATO
Một trong những mục tiêu khi Putin đổ quan xâm lược Ukraine vào cuối Tháng Hai năm ngoái là để ngăn cản Ukraine gia nhập NATO – liên minh quân sự quan trọng nhất thế giới. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cuộc xâm lược bất hợp pháp của Putin với Ukraine, mà phần lớn thế giới lên án, đã khiến NATO trở nên càng quan trọng hơn bao giờ hết.

Năm 1949, liên minh Hoa Kỳ, Canada, và một số quốc gia Tây Âu ký hiệp ước tạo ra liên minh quân sự NATO nhằm chống lại sự bành trướng của chủ nghĩa cộng sản ở Liên Xô dưới thời Stalin. Mặc dù Liên Xô đã sụp đổ hơn 30 năm, NATO vẫn được duy trì và hoạt động tích cực. Những can thiệp tiêu biểu của NATO gần đây bao gồm dẫn đầu nỗ lực can thiệp vào Afghanistan và giúp lật đổ chính quyền Slobodan Milošević ở Nam Tư.

Một trong những nguyên tắc sáng lập và tối quan trọng của NATO là phòng thủ tập thể, thể hiện trong Điều khoản số 5, quy định rằng “bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào vào một hay một số thành viên của liên minh đều được coi là một cuộc tấn công vào toàn bộ liên minh.” Và tất cả các thành viên của NATO sẽ hỗ trợ nạn nhân của một cuộc tấn công như vậy “ngay lập tức.” Thêm nữa, Điều 5 quy định rằng hành động đáp trả có thể là phản đối ngoại giao, hoặc một cuộc chiến tranh vũ trang nếu cần thiết để khôi phục và duy trì an ninh.

Phần Lan được gì về mặt chiến lược khi gia nhập NATO?
Phần Lan hiểu rất rõ tầm quan trọng chiến lược của liên minh quân sự NATO. Là thành viên chính thức của NATO sẽ giúp quốc gia này có được sự bảo đảm về an ninh trước âm mưu bành trướng của Nga. Fabrice Pothier, thành viên tư vấn cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế cho biết việc Phần Lan gia nhập NATO sẽ tạo ra một loại “bức tường chắn” bao quanh Nga, bắt đầu từ Bắc Âu với Phần Lan và tiến dần về phía Đông, nơi NATO đang tăng cường sự hiện diện quân sự sau khi Putin tiến hành cuộc xâm lược Ukraine. Tuy nhiên, Phần Lan hiện chưa yêu cầu NATO triển khai quân đội trên lãnh thổ nước này trong thời điểm hiện tại.

Tin Phần Lan gia nhập NATO được các quốc gia trong khối này chào mừng và hoan nghênh nồng nhiệt. Ngoại trưởng Vương Quốc Anh, James Cleverly, giải thích sự hiện diện của liên minh dân chủ là để đối phó “với sự ngu ngốc của Putin, cuộc xâm lược toàn diện điên rồ của ông ta vào Ukraine.” Ngoại trưởng Anh nhấn mạnh: “NATO an toàn hơn nhờ Phần Lan, và Phần Lan an toàn hơn nhờ NATO. Bước tiếp theo trong nhiệm vụ của chúng tôi là hoàn thành quá trình đã bắt đầu và đảm bảo rằng Thụy Điển cũng được gia nhập với tư cách là một đồng minh NATO càng sớm càng tốt.”

Tin Phần Lan gia nhập NATO được các quốc gia trong khối này chào mừng và hoan nghênh nồng nhiệt. (Ảnh: Zheng Huansong/Xinhua via Getty Images)
Putin đã hoàn toàn thất bại
Nếu như mục tiêu chính của Putin trong cuộc xâm lược Ukraine là để dạy Ukrain và các quốc gia láng giềng một bài học hãy tránh xa NATO, thì Putin đã hoàn toàn thất bại. Putin và đồng minh biện minh cho hành động Nga xâm lược Crimea, Georgia, Belarus… là do NATO dám mở rộng. Thực tế, các quốc gia thuộc khối Liên Xô đã lập tức tìm cách gia nhập NATO ngay sau khi liên minh cộng sản bị sụp đổ đầu thập niên 90s.

Giờ đây, NATO lại chào mừng sự gia nhập của Phần Lan – một quốc gia trong suốt hơn 75 năm, kể từ thời Liên bang Soviet và sau là thời Putin, đã duy trì trung lập vì không muốn khiêu khích Nga. Với sự gia nhập của Phần Lan, NATO đã kéo dài thêm 810 dặm đường biên giới với Nga. Với tình hình kinh tế và quân sự hiện tại, Moscow gần như không đủ tầm và sức để bảo vệ đường biên giới đó.

Tất nhiên, chính quyền Putin rất tức tối, cảnh báo sẽ thực hiện “các biện pháp trả đũa” để giải quyết các mối đe dọa an ninh do tư cách thành viên NATO của Phần Lan tạo ra. Tuy nhiên, Putin sẽ không dám và thậm chí không có khả năng đáp trả.

Bởi quân đội Nga hiện đang bị sa trong vũng lầy Ukraine, với nhiều thất bại thảm hại. Các cơ quan tình báo phương Tây tin rằng quân đội Nga đã có hơn 200.000 người chết hoặc bị thương. Đáng lưu ý, Nga đang đối mặt với tình hình kinh tế khó khăn và kiệt quệ. Theo nhóm nghiên cứu tại Đại học Yale danh giá của Hoa Kỳ, 1.000 trong số 1.200 nhà đầu tư doanh nghiệp nước ngoài hàng đầu ở Nga hiện đã rút lui hoàn toàn khỏi nước này.

Thêm nữa, Putin dường như không nhận được nhiều hỗ trợ từ Tập Cận Bình trong lần gặp gỡ trực tiếp vừa qua. Nghiêm trọng hơn là tinh thần và ý chí tập thể của những người lính Nga ngày càng sa sút với các báo cáo đào ngũ và lạm dụng rượu. Sau hơn một năm Nga xâm lược Ukraine, Putin vẫn không thể chiếm được Bakhmut và các thành phố khác ở miền Đông Ukraine. Rõ ràng Nga khó giành được chiến thắng trong cuộc chiến với Ukraine.

Quốc kỳ xanh lam và trắng của Phần Lan tung bay cùng với 30 quốc gia khác tại trụ sở NATO hôm Thứ Ba là một đòn giáng rất đau với Putin, khi liên minh NATO ngày càng mạnh mẽ hơn bao giờ hết bất chấp mọi đe dọa vũ lực từ Nga. Ngoại trưởng Hoa Kỳ, Antony Blinken, phát biểu việc Phần Lan từ bỏ vị trí trung lập để gia nhập NATO “là điều duy nhất chúng tôi có thể cảm ơn ông Putin.”

Có lẽ, nếu không có Putin và cuộc xâm chiếm phi pháp ở Ukraine, Phần Lan vẫn sẽ tiếp tục đứng ngoài NATO. Do đó, không ai làm tốt vai trò đoàn kết các thành viên NATO tốt hơn ngoài Putin. Lại một lần nữa, Putin hứng chịu thêm một thất bại cay đắng và chua chát.

Phần Lan thắng, Putin thua (Ngô Nhân Dụng)

Cờ Phần Lan được kéo lên tại trụ sở NATO ở Brussels khi nước này trở thành thành viên thứ 31 của liên minh.

Một người tự cảm thấy mình đang hạnh phúc, nếu được hỏi có muốn thay đổi gì trong đời sống không, thì chắc sẽ nói “không!” 

Một dân tộc thì khác. Dân Phần Lan, 5.5 triệu người, thấy họ sống rất hạnh phúc, đứng đầu thế giới suốt 5, 6 năm vừa qua. Nhưng họ lại muốn thay đổi: Nước Phần Lan vừa mới ký hợp đồng làm thành viên thứ 31 của khối NATO, Liên minh Bắc Đại Tây Dương.

Một người đang sống hạnh phúc chắc cũng làm như vậy: Kết thân với bà hàng xóm bên tay mặt vì lo ông hàng xóm bên trái có thể lấn áp, xâm phạm đến nhà mình.

Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto giải thích rằng chính phủ Nga không cho nước ông được tự do lựa chọn. Họ “muốn tạo ra một vùng trái độn chung quanh nước họ,” nhưng “chúng tôi không phải là một cái vùng,” ông nói khi đến Bruxelles họp kỷ niệm 74 năm ngày thành lập NATO. 

Tổng Thư Ký NATO, ông Jens Stoltenberg nói rằng bây giờ “Nga không thể tính toán sai lầm, nghi ngờ quyết tâm của NATO sẵn sàng bảo vệ Phần Lan; điều này giúp Phần Lan yên tâm hơn, mạnh hơn, và tất cả chúng ta bình an hơn.”

Phần Lan gia nhập NATO làm chính phủ Nga nổi giận. Thứ trưởng Ngoại giao Alexander Grouchko coi đây là một hành động đe dọa trên nước Nga, và cảnh cáo sẽ áp dụng những “biện pháp cần thiết để bảo vệ an ninh quân sự” tại biên giới hai nước.

Trước đây, biên giới này vẫn không yên ổn. Trong lịch sử, dân tộc Phần Lan đã phải đấu tranh giành độc lập giữa hai nước lớn là Thụy Điển và Nga. Khi chế độ Nga hoàng tan rã năm 1917, Phần Lan được độc lập, nhưng phải chấp nhận không bao giờ chống Nga. Trong thời Đại chiến Thứ Hai, quân Nga đã tiến đánh Phần Lan từ tháng 11 năm 1939. Cuộc Chiến tranh Mùa Đông đến tháng Tư năm 1940 chấm dứt vì người Phần Lan kháng chiến dũng cảm. Quân sĩ không nhiều, súng đạn ít hơn, họ mặc đồ mầu trắng, nấp dưới những tấm khăn trải giường trắng, trượt ski hoặc mang giầy có lưới đan đi trên tuyết, đánh du kích khi biến khi hiện, sau hai tháng rưỡi đuổi được quân Nga, ký hòa ước vào tháng Tư 1940, nhưng vẫn phải chấp nhận nhường một phần lãnh thổ. Trong thời Chiến tranh Lạnh, Phần Lan giữ vai trò trung lập giữa hai khối Nga, Mỹ, và tiếp tục chính sách đó sau khi Liên Xô sụp đổ, cho tới năm 2022.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gửi lời chúc mừng tới Tổng thống Sauli Niinisto. Nga xâm lăng Ukraine khiến các nước trung lập ở Bắc Âu thay đổi chính sách ngoại giao. Các nước láng giềng khác của Nga cũng đều lo có thể bị Vladimir Putin nhòm ngó. Ba nước vùng Baltic, và Ba Lan, Bulgaria, Albania, Cộng Hòa Czech, Rumania đã vào khối NATO rồi. 

Thụy Điển và Phần Lan xin gia nhập giữa năm 2022, ba tháng sau khi quân Nga đánh Ukraine. Cả hai nước đều gửi vũ khí giúp Ukraine không khác gì các nước NATO. Phần Lan đã gia nhập Liên hiệp Âu châu từ năm 1995. Một cuộc nghiên cứu dư luận cuối năm 2022 cho biết 78% dân chúng ủng hộ việc vào khối NATO.

Thụy Điển còn phải chờ vì chưa được Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary đồng ý. Thổ Nhĩ Kỳ chỉ trích Thụy Điển đang nhận những chiến binh trong lực lượng PKK được tị nạn. PKK là tổ chức của người Kurds, sống ở Iraq, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ muốn lập một quốc gia độc lập. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Thụy Điển Tobias Billstrom cũng có mặt tại Bruxelles dự lễ thâu nhận Phần Lan.

Tổng thống Niinisto tuyên bố nếu Thụy Điển chưa được vào thì việc Phần Lan gia nhập NATO chưa hoàn tất. Ông Stoltenberg hy vọng đến tháng Bảy năm nay, khi NATO họp thượng đỉnh ở Lithuania thì sẽ thâu nhận thêm Thụy Điển. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã được mời tới dự khán. 

Sau khi thu nhận Phần Lan, biên giới giữa khối NATO và nước Nga sẽ dài gấp đôi, thêm 1,340 km. Trước đây, chỉ có Estonia và Latvia nằm giáp nước Nga. Biên thùy Na Uy, một nước thuộc NATO, với Nga dài 200 km. Vùng Kaliningrad của Nga nằm giữa Ba Lan và Lithuania, hai nước trong NATO.

Về mặt quân sự, cuốn The World Factbook của cơ quan tình báo Mỹ CIA chỉ kể Phần Lan có 22,000 quân hiện dịch, so với 850,000 quân Nga. Nhưng Phần Lan có thể huy động một lực lượng 280,000 binh sĩ trong chế độ quân dịch được trang bị vũ khí tân tiến, cùng với 900,000 quân trừ bị. Nhưng từ nay NATO được quyền sử dụng các hải cảng, đường biển và không phận Phần Lan nếu cần. Việc bảo vệ các nước đồng minh vùng Baltic và Na Uy, Thụy Điển sẽ dễ dàng hơn.

Ngay bây giờ, việc thâu nhận thêm Phần Lan vào NATO không thay đổi gì về mặt quân sự. Về mặt tâm lý, dân Phần Lan có thể yên tâm rằng nếu bị Nga tấn công, tất cả khối NATO sẽ đem quân đến giúp. Ngược lại, Phần Lan cũng sẵn sàng gửi quân đi chiến đấu ở các nước khác trong khối.

Chính phủ mới ở Phần Lan sẽ quyết định có cho phép quân đội nước ngoài vào trong nước hay không, như Ba Lan, Rumania và các nước Baltic đã chấp nhận. Họ cũng sẽ quyết định có nhận vũ khí nguyên tử hay không. Nhưng ngay bây giờ, được chiếc dù nguyên tử của Mỹ, Anh, Pháp bảo vệ, họ phải chuẩn bị một chiến lược về vũ khí hạch tâm và quan điểm về kiểm soát các vũ khí đó.

Khi tấn công Ukraine năm ngoái, một trong những lý do Vladimir Putin nêu ra là ngăn chặn không cho khối NATO bành trướng. Bây giờ kết quả ngược lại. Putin đã thua lớn trên mặt ngoại giao.

Phát ngôn viên chính phủ Nga Dmitry Peskov tuyên bố rằng việc Phần Lan gia nhập NATO chứng tỏ khối này nhắm bành trướng để bao vây nước Nga. Ông đe dọa Nga sẽ phản ứng thích đáng, tùy theo NATO sẽ đưa tới Phần Lan những thứ vũ khí nào. Ông nhắc lại rằng giữa hai nước hiện không có tranh chấp lãnh thổ, nhưng Nga sẽ có những biện pháp quân sự để trả đũa và đề phòng. Ông Jens Stoltenberg, tổng thư ký NATO xác nhận sẽ không gửi quân đội tới Phần Lan, trừ khi nước này kêu cứu. 

Trong khi đó các tin tặc từ nước Nga đã mở một chiến dịch tấn công tin học ở Phần Lan. Các hệ thống máy điện toán của quốc hội Phần Lan bị tràn ngập đến tê liệt. Bà Sanna Marin, cựu thủ tướng mới thất cử, cũng là một nạn nhân. Một nhóm tin tặc Nga mang tên NoName057 đứng ra nhận họ chủ mưu, vì muốn trừng phạt Phần Lan. Trước đây nhóm này đã từng nhận trách nhiệm đã đánh phá các hệ thống tin học ở Mỹ và các nước khác. 

Đó là những hành động phản đối duy nhất mà Nga có thể thi hành. Trên chiến trường Ukraine, quân Nga đang tắc nghẽn không chiếm được thành phố Bakhmut. Trong khi các nước NATO đang gửi thêm xe thiết giáp, đại pháo tới giúp Ukraine chuẩn bị cuộc phản công mùa Xuân; Mỹ đóng góp $2.6 tỷ mỹ kim. Cuộc tổng phản công mùa Xuân của quân Ukraine sắp bắt đầu.

Nhiều người cho rằng chế độ Vladimir Putin sẽ sụp đổ nếu quân Nga thất bại ở Ukraine. Điều đáng lo ngại nhất là biến cố này sẽ gây hỗn loạn không khác gì vụ sụp đổ của Liên bang Xô Viết năm 1991. Phần Lan, khối NATO đều phải chuẩn bị đối phó.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn: https://www.voatiengviet.com/a/phan-lan-thang-putin-thua/7038970.html